دوم : مثل أول است مگر اين كه اتيان به فريضه نمايد مقصوره ، در اين دو صورت نافله ثابت است مثل حضر .
سوم : آن است كه اتيان به نافله در خارج نمايد و اتيان به فريضه نمايد در نفس أماكن لكن تامه .
چهارم : مثل اين است مگر اين كه اتيان به فريضه نمايد در نفس أماكن مقصوره ، در اين دو صورت نيز ظاهر اين است كه اتيان به نافله تواند نمود [1] .
پنجم : آن است كه اتيان به نافله نمايد در نفس أماكن ، و به فريضه در خارج .
ششم : آن است كه اتيان به هر يك از نافله و فريضه در خارج بوده باشد ، و مشخص است كه در اين دو صورت فريضه قصر خواهد بود .
و اين محل كلام نيست ، و كلام در اين است كه آيا در اين دو صورت اتيان به نافله جايز هست يا نه ؟ هر يك از طرفين خالى از اشكال نيست ، لكن دور نيست كه حكم به جواز أقرب به صواب بوده باشد .
پس در قسم أول اتيان به نافله ظهر مىنمايد در نفس يكى از أماكن أربعه ، اگر چه حين اتيان ناوى اين بوده باشد كه اتيان به فريضه در خارج خواهد نمود مقصوره ، يا آن كه از نماز عشاء را در خارج مقصوره اتيان نمود ، نماز وتيره را در نفس يكى از أماكن اتيان مىتواند نمود .
و در قسم ثانى كه سادس أقسام است اتيان به هر يك از نافله ظهرين و ظهرين در خارج از أماكن مىنمايد ، لكن در صورتى كه متمكن از اتيان ظهرين در نفس أماكن بوده باشد ، پس نافله ظهرين مثلا در سفر در وقتى ساقط است كه قصر در ظهرين متعين بوده باشد به حدى كه مفرى از قصر در حق او نبوده باشد ، اگر

[1] ثبوت حكم يعنى جواز اتيان نافله در قسم سوم و چهارم و ششم مشكل است ، بلكه اقوى عدم جواز است - ا س د .

179