به تحقق غروب شمس ، و اشكالى در اين نيست . و خلافى كه هست ما بين علماء در اين است كه علامت غروب شمس چه چيز است ؟ اختلاف كرده‌اند در اين علما به سه قول :
أول : آن است كه علامت غروب شمس استتار قرص شمس است ، يعنى :
همين كه در صورت انتفاء ابر و مانع بعد از ملاحظه افق مشخص شد كه قرص شمس پايين رفته و مربى نشود ، مشخص مىشود كه غروب شده است .
و اين قول ضعيف و موافق مذهب عامه است . و مشهور ما بين علماء شيعه آن است كه اين قدر كفايت نمىكند در تحقق غروب ، و اينها مفترق به دو فرقه شده‌اند :
طايفه‌اى فرموده‌اند : كه علامت غروب انتفاء حمره [1] است از مشرق مقابل مغرب و اين قول شيخ مفيد است در مقنعه و شيخ طوسى است و غيرهما ، و اين قول ثانى است .
و جماعت ديگر فرموده‌اند : علامت غروب ميل نمودن حمره مشرقيه است از سمت رأس به جانب مغرب ، و اين قول سوم است .
توضيح اين اجمال آن است : بعد از آن كه قرص شمس از افق در جانب مغرب پايين رفت سرخى كه در جانب مشرق هست ميل به ارتفاع مىنمايد ، و هر قدر كه قرص آفتاب پايينتر مىرود سرخى از جانب مشرق بالاتر مىرود تا آن كه آن سرخى به محاذات سر مىرسد . بعد از آن كه آن سرخى از جانب سر ميل به جانب مغرب نمود ، بى اشكال وقت نماز مغرب و وقت افطار خواهد بود ، و قبل از آن شروع به نماز مغرب نمىتوان نمود ، و همچنين جايز نيست افطار ، و اين ثمرهء ما بين دو قول است .

[1] زوال حمره مشرقيه در جانب مشرق كافى در دخول وقت مغرب است - ا س د .

158