زوال آن وقت شروع نمايد به نماز عصر ، به خلاف قول شيخ صدوق كه مطلقا تأمل لازم نيست ، بلكه جايز است شروع نمايد به نماز عصر بعد از فراغ از ظهر من غير فصل .
دوم : در صورت اتيان به صلاة عصر است بعد از زوال من غير فصل به اعتقاد اين كه نماز ظهر را به عمل آورده است ، و بعد از فراغ از صلاة فساد اعتقاد او منكشف شود ، بنا بر مشهور نماز عصر باطل است ، و بنا بر قول ثانى صحيح است .
سوم : در صورتى كه به مقدار اداى نماز عصر تا غروب باقى مانده باشد و مكلف اتيان به هيچ يك از دو نماز ننموده باشد ، در اين صورت بنا بر مشهور معين است كه اتيان به نماز عصر نمايد ، اشتغال به نماز ظهر در اين حالت مجوز نيست ، نظر به اين كه وقت مختص به عصر است و وقت ظهر منقضى شده .
و مقتضى قول ثاني آن است كه صحيح بوده باشد ، نظر به اين كه اين مقدار نيز ما بين هر دو نماز خواهد بود ، بلكه مقتضاى اين قول آن است كه اشتغال به نماز ظهر در اين وقت نيز متعين بوده باشد .
و مخفى نماند كه اين قول اگر چه مشهور شده از صدوق ، لكن از كتب آن بزرگوار كلامى كه صريح در اين مطلب بوده باشد حال در نظر نيست ، بلكه كلام آن مرحوم در هدايه [1] ظاهر بر خلاف اين است .
و همچنين در مقنع تصريح فرموده : كه هر گاه كسى نماز ظهر و عصر را نكرده باشد تا آخر وقت ، و وقت كفايت نكند مگر يك نماز ، معين است كه اتيان به نماز عصر نمايد [2] .
و اما اختلاف در نهايت پس مىگوييم : بعد از اطباق أصحاب بر اين كه

[1] هدايه شيخ صدوق ص 29 .
[2] مقنع شيخ صدوق ص 32 .

155