پيش از اسلام داشت سخت دشمن مى داشت . . . [1] 2 - و نيز گويد : كليد سياست امام عليه السلام اين سخن او است كه : هرگز در دين خود سستى و سازش كارى نمى كنم و پستى و زبونى را در كار خود روا نمى دارم . [2] 3 - جرج جرداق گويد : آنان كه گفته اند : على با سياست آشنا نبود مى خواهند على معاويه پسر ابى سفيان باشد ولى على جز اين نمى خواهد كه پسر ابو طالب باشد . [3] و نيز گويد : كسى كه در سياست معاويه عميق شود او را هول و هراس بر مى دارد از اين همه نيروهاى اهريمنى و حيله گرى كه روش او در گرفتن مردم از آنها تركيب يافته بود . . . روش او عينا خالص و بى كم و كاست روش مجرمانه مكياولى و قتل و غارت و ايجاد رعب و وحشت بود . [4] و گويد : اين از گفته هاى معاويه است كه : هر كه را هم فكر خود نديدى بكش ، و هر كه سر به زير طاعت ما ندارد مالش را تاراج كن . [5] و گويد : پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم راست گفت كه فرمود : هنگامى كه فرزندان ابوالعاص به سى تن رسند مال خدا را در ميان خود بگردانند و بندگان خدا را به بردگى گيرند . [6] و گويد : آرى معاويه هيچ بهره اى از اسلام نداشت و خود ( در عمل ) گواه اين بود ، زيرا وى لباس ديبا مى پوشيد و از جامهاى طلا و نقره مى نوشيد تا آنجا كه

[1] - على وبنوه ( على و فرزندانش ) / 59 .
[2] - الامام على اسدالاسلام وقديسه / 92 .
[3] - شرح نهج البلاغة ، مغنيه 1 / 258 .
[4] - صوت العدالة الانسانية 4 / 779 .
[5] - همان / 775 .
[6] - همان / 766 .

835