( ما در روزگارى به سر مى بريم كه بيشتر مردم آن حقه بازى را زرنگى مى دانند و جاهلان روزگار آنان را زرنگ و چاره ساز مى شناسند . آنان را چه مى شود ، خدا بكشدشان ! البته آدمى كه به زير و روى امور آگاه است نيز راه چاره را مى داند ولى امر و نهى خدا او را مانع است ، از اين رو با اين كه به خوبى راه حيله گرى را مى داند و مى تواند ، آن را رها مى سازد ، اما كسى كه پرهيز دينى ندارد در انتظار فرصت آن مى نشيند ) . [1] و از جمله : ( به خدا سوگند كه معاويه از من هوشمندتر نيست ولى او حقه بازى و نابكارى مى كند ، و اگر حقه بازى ناخوشايند نبود من هوشمندترين مردم بودم ، اما هر حقه بازيى نابكارى است و هر نابكاريى كفر است ، و هر حقه بازى را پرچمى است كه روز قيامت بدان شناخته مى شود . به خدا سوگند من هيچ گاه فريب نمىخورم و غافل گير نمى شوم و در برابر سختيها به زانو در نمى آيم ) . [2] و از جمله : ( جز اين نيست كه امر خداى سبحان را به پا نمى دارد مگر آن كس كه سازش كارى نكند ، همرنگ ديگران در نيايد و ( يا سستى و ناتوانى به خرج ندهد ) و پيرو طمعها نباشد ) . [3] و از جمله : ( اگر مكر و حيله راه به دوزخ نمى برد من مكارترين مردم عرب بودم ) . [4] و از جمله : ( آيا مرا مى فرماييد كه يارى را از راه ستم بر زيردستان بجويم ؟ ) . [5] و از جمله : ( بى گمان من راه اصلاح شما وراست كردن كژيهاى شما را به

[1] - نهج البلاغة ، خطبه 41 .
[2] - همان ، خطبه 198 .
[3] - همان ، حكمت 109 .
[4] - بحار الانوار 41 / 109 و نظير آن در ص 110 .
[5] - نهج البلاغة ، خطبه 124 .

829