فراريان دنبال نشوند و زخمى ها به قتل نرسند و اسيرى كشته نگردد ، هر كه سلاح خود فرو گذاشت در امان است و هر كه به سپاه امام پيوست در امان است ، و ساز و برگ آنها را نگرفت ، فرزندانشان را اسير نكرد و چيزى از اموالشان را به غنيمت نبرد ، و اگر مى خواست مى توانست همه اين كارها را انجام دهد ولى تنها راه گذشت و بخشش پيمود و از روش پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم پيروى كرد كه در روز فتح مكه همه را بخشيد در حالى كه هنوز كينه ها سرد نشده و بديها فراموش نگشته بود . [1] 12 - و نيز گويد : طبيعتى كه بر دلاوران وآدم كشان و خون ريزان غالب است آن است كه كم گذشت و كم بخشش اند ، زيرا جگرهايى كينه توز و دلهايى آتشين دارند و نيروى غضب در آنها قوى است ، ولى حال اميرمؤمنان عليه السلام را دانستى كه با همه خون ريزيها تا چه اندازه سرشار از بردبارى و گذشت و غلبه بر هواى نفس است و عملكرد او را در روز جمل ( در تاريخ ) ديدى . [2] و مهيار ديلمى چه خوب سروده است :
حتى إذا دارت رحى بغيهم * عليهم وسبق السيف العذل عاذوا بعفو ماجد معود * للعفو حمال لهم على العلل فنجت البقيا عليهم من نجا * وأكل الحديد منهم من أكل أطت بهم أرحامهم فلم يطع * ثائرة الغيظ ولم يشف الغلل ( تا چون آسياى ستمشان بر عليه آنان گرديد و ملامت و سرزنش بر آنان بر شمشير سبقت گرفت ) ، ( پناه بردند به عفو بزرگمردى كه عادت به عفو و گذشت داشت و آنان را به

[1] - شرح نهج البلاغة 1 / 23 .
[2] - همان / 52 .

787