عذر خواهى وا داشت ) .
( عده اى را كه باقى مانده بودند مهر حضرتش نجات داد و گروهى هم طعمه شمشير آهنين شدند ) .
( با آن كه خويشان آنها فرياد اعتراض برداشتند ولى حضرتش تسليم آتش خشم نشد و كينه خود را از آنان فرو نشاند و از آنان انتقام نگرفت ) .
حكم شورشيان جمل و صفين علامه مناوى در تفسير حديث ( دريغا بر عمار كه گروه سركش و ستمكار او را مى كشند ) گويد : مراد از عمار ، عمار بن ياسر است . و مراد از ( گروه سركش ) چنان كه قاضى در شرح مصابيح گفته معاويه و ياران او است . و اين حديث صريح است در سركشى ياران معاويه كه عمار را در جنگ صفين به قتل رساندند و اين كه حق با على است ، و اين از اخبار غيبى است . . . قرطبى گويد : اين حديث از استوارترين و صحيح ترين احاديث است ، و معاويه چون نتوانست آن را انكار كند گفت : قاتل عمار كسى است كه او را به ميدان جنگ آورد ، وعلى عليه السلام به او پاسخ داد بنابر اين رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم هم قاتل حمزه است ، زيرا او را به ميدان جنگ آورد ! ابن دحيه گفته است : اين پاسخ على پاسخ دندان شكنى است كه جواب ندارد و حجتى است كه اعتراضى بر آن وارد نمى آيد .
و امام عبد القاهر جرجانى در كتاب ( امامت ) گويد : فقهاى حجاز وعراق از اهل حديث ورأى از جمله مالك وشافعى وابوحنيفه واوزاعى ، و گروه بسيارى از متكلمان و مسلمانان بر اين عقيده اتفاق دارند كه على عليه السلام در جنگ با اهل صفين و اهل جمل مصيب بوده و آنان كه با او جنگيدند ياغى و ستمكار به حضرتش بوده اند ولى با اين سركشى كافر نشدند . . . وابوسعيد خدرى گويد : ما هنگام ساختن مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آجر را يكى يكى مى آورديم و عمار دو تايى

788