كه حكم آن شامل هر مسلمان و كافر و حيوان وجمادى مى شود چيست ؟ روى اين حساب اين تقييد شيخ در واقع الغاء و هدر دادن سخن معصوم وابطال آن است . و حق - به خواست خدا - آن است كه دوستى على عليه السلام به طور مطلق ( به هر دليلى كه باشد ) نشانه رسوخ ايمان در قلب دوستدار است و دشمنى آن حضرت نشانه وجود نفاق در دشمن او است ، و اين ويژگى آن حضرت است چنان كه درباره برادرش پيامبر صلى الله عليه و سلم نيز همين گونه است . . . [1] اما اين كه شيخ گفته : ( طبع بشرى از كسى كه به آدمى بدى كرده بيزار است . . . ) ، گويم كه اين به مطلب ما مربوط نيست ، زيرا على عليه السلام به هيچ يك از دشمنان خود بدى نكرده ، و هر كه را على عليه السلام از پدران و خويشان دشمنانش به قتل رسانده اين حق بوده كه آنان را كشته وعلى عليه السلام تنها اجرا كننده فرمان خدا و رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم بوده است ، از اين رو حضرتش در كشتن آنها نيكوكار بوده و مستحق سپاس همان كسانى كه او را دشمن داشته اند . و اگر دشمنى آن حضرت بدين خاطر روا بود و يا روا بود كه دشمنان او را بدين جهت معذور بداريم بى شك منافقان قريش و نظاير آنها را نيز در دشمنى با پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم عذر موجهى بود ، زيرا پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم سران آنها را كشت ، در حالى كه احدى بدين مطلب قائل نيست ، چگونه چنين نباشد در صورتى كه خداى سبحان مى فرمايد : ( به پروردگارت سوگند كه اينان مؤمن نخواهند بود تا آن كه تو را در مشاجرات خود

[1] - علاوه آن كه دشمنى با آن حضرت هرگز شخصى نبوده بلكه به خاطر يارى آن حضرت به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و بر اساس دين بوده است ، زيرا آن حضرت خويشان آنان را به خاطر شرك آنها و خروجشان از دين به قتل رساند ، و تعصب آنها بر استخوانهاى پوسيده و ارواح دوزخى اقوامشان هيچ سودى به حالشان نخواهد داشت . و بى شك اگر آنان دين درستى داشتند هرگز با دشمنان خدا و رسول گرچه خويشان آنها بوده باشند دوستى نمى ورزيدند ، و به خاطر آنها با يگانه ياور اسلام حضرت اميرمؤمنان عليه السلام دشمنى نمى كردند . ( م )

708