اسحاق ، نگو به الهام الهى بود ، زيرا در اين صورت او را بر رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم مقدم مى شمارى ، زيرا رسول خدا اسلام را نشناخت تا آن كه جبرئيل از سوى خداوند بر او نازل شد . گفتم : درست است ، رسول خدا او را به اسلام دعوت نمود . گفت : اى اسحاق ، آيا رسول خدا هنگامى كه او را به اسلام دعوت كرد آيا اين دعوت به امر خدا بود يا تكلفى از سوى خود آن حضرت بود ؟ باز من سكوت كردم ، گفت : اى اسحاق ، رسول خدا را به تكلف منسوب مدار ، زيرا خداوند از زبان او مى گويد كه : ( من از متكلفان نيستم ) . [1] گفتم : آرى اين اميرمؤمنان ، او را به امر خدا دعوت نمود . گفت : آيا اين از صفت خداوند جبار است - جل ذكره - كه رسولان خود را به دعوت كسى مكلف بدارد كه حكمى بر او روا نمى گردد ؟ گفتم : پناه بر خدا ! گفت : اى اسحاق ، آيا در قياس اين گفتارت كه ( على در كودكى اسلام آورد و حكم اسلام بر او روا نيست ) چنين مى بينى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم خود را در دعوت كودكان به چيزى كه طاقت آن را ندارند به زحمت افكنده است ؟ آيا ممكن است پيامبر در هنگامى آنان را دعوت كند و آنان بپذيرند و ساعتى بعد مرتد شوند ولى كيفرى بر اين ارتدادشان واجب نگردد و حكم رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم بر آنان روا نگردد ؟ آيا مىتوانى چنين نسبتى را به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم بدهى ؟ گفتم : پناه بر خدا ! ( 1 ) مأمون گفت : اى اسحاق ، مى بينم كه به فضيلتى توجه كردى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم على را بدان فضيلت بر اين مردم برترى داده تا او را بدان فضيلت از ديگران ممتاز سازد و بدين وسيله مقام و فضل او را بشناساند ، و اگر خداوند او را امر به دعوت كودكان كرده بود پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم كودكان ديگر را نيز مانند على

[1] - سوره ص / 86 . ( 2 ) - تا اينجا در الغدير 3 / 236 .

646