معنا ديده مى شود مانند آن كه خاكش از مشك خوشبو ، سنگريزه هايش در و ياقوت و مرجان ، و گياهش زعفران است و امثال اين تعبيرها ، [1] در اين جا اين سؤال به ذهن مى رسد كه مراد از اينها چيست ؟ آيا لازم است كه به ظواهر آنها ملتزم شويم و گوييم در حوض پيامبر به تعداد ستارگان آسمان جام وجود دارد و نيز در و يا قوت و مرجان در آن هست ؟ يا آن كه مى توان اين ظواهر را به معانيى برتر ، والاتر و لطيف تر از اين تعبير نمود ؟ زيرا كه اين گونه معانى در فرمايش امام صادق عليه السلام در اشعارى چنين آمده است :
في الأصل كنا نجوما يستضاءبنا * وللبرية نحن اليوم برهان نحن البحور التي فيها لغائصكم * در ثمين ويا قوت ومرجان مساكن القدس والفردوس نملكها * ونحن للقدس والفردوس خزان من شذ عنا فبرهوت مساكنه * ومن أتانا فجنات وولدان ( در واقع ما ستارگانى هستيم كه از نور ما استفاده مى شود ، و امروز براى آفريدگان دليل روشنى هستيم ) .
( ما درياهايى هستيم كه در آن براى غواصان شما درهاى گرانبها و يا قوت و مرجان وجود دارد ) .
( مساكن قدس و فردوس در اختيار ماست و ما خازنان قدس و فرد و سيم ) .

[1] - مانند اين حديث پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم كه : ( نهرى در بهشت ديدم كه در دو طرفش قبه هايى از لؤلؤ توخالى بود ، پس در مجراى آب دست زدم و با مشكى خوشبو روبرو شدم ، گفتم : اين چيست ؟ گفتند : كوثرى است كه خداوند به تو عطا فرموده است . . . از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر ، در آن مرغانى سبز رنگ با گردنهايى چون گردن شتر بود ) . ( تفسير فخررازى 31 / 124 ) . و اين حديث كه : ( طول و عرضش به فاصله ميان مشرق و مغرب است ، هر كس از آن بنوشد ديگر تشنه نمى شود ، و هر كس از آن وضو بسازد ديگر نخواهد مرد ) ، و حديث ديگر كه : ( عمقش هفتاد هزار فرسخ است . . . ( تفسير روح المعانى 30 / 244 ) .

605