كه چيز ديگرى را حفظ و نگهدارى كند ، بنابر اين كلمه اخلاص ( شهادت به يگانگى پروردگار ) حصن ناميده مى شود زيرا با رعايت شروطى كه دارد گوينده اش را از عذاب حفظ مى كند ، و نيز هر زن شوهردارى را محصنه گويند زيرا شوهرى دارد كه او را حفظ مى نمايد ، و نيز قفل را محصن گويند زيرا خانه را از دستبرد دزدها محافظت مى نمايد و ساير مصاديق آن نيز همين گونه است .
و مانند لفظ جن ( جيم ، نون مشدد ) وضع شده است براى هر چيزى كه از ديده ها پنهان است ، بنابر اين درختان بسيار سر به هم آورده را جنات گويند زيرا يكديگر را مىپوشانند و يا آن كه اشياء در لابلاى آنها پوشيده مى مانند ، و نيز كودك در رحم مادر را جنين گويند زيرا از ديده پنهان است ، و هم چنين است جن ( پرى ) و جن عليه الليل ( شب بر او پوشيده شد ) والمجنة ( سپر ) كه استتار و پوشش در همه آنها لحاظ گرديده است .
و مانند لفظ ميزان كه وضع شده است براى هر چيزى كه چيز ديگرى را با آن بسنجند ، بنابر اين ترازوى دو كفه اى و قپان ميزان سنجش بارهاى سنگين و اجناسند ، شاقول ميزان سنجش ستون و ديوار است ، خط كش ميزان سنجش راست بودن خط است ، علم منطق ميزان سنجش درستى و نادرستى فكر است ، نحو ميزان سنجش درستى كلام از نظر تجزيه و تركيب است ، و صرف ميزان سنجش سالم يا معتل بودن و مضاعف يا اجوف بودن و ساير شئون كلمه است .
از همين رو به رئيس دين و سرور موحدان و پيشواى سپيد چهرگان حضرت امام على بن ابى طالب عليه السلام ميزان گويند زيرا ولايت او ميزان سنجش اعمال است ، چرا كه حضرتش معيار و مقياس در همه شئون انسانى است ، عدالت حاكمان و اميران را با عدالت او و زهد زاهدان و صالحان را با زهد او مى سنجند ، و به همين دليل در زيارت منقوله آمده است : السلام عليك يا ميزان الاعمال و مقلب الاحوال . شاعر گويد :

559