به پيمودن آن فرا خوانده از راه گمراهى جدا ساخته است . و نيز در فرمان عبادت به بندگان خود از دعا و تلاوت قرآن فرموده : اهدنا الصراط المستقيم [1] ( ما را به راه راست هدايت كن ) ، و اين دلالت دارد كه غير آن راه ، راه غير مستقيم است .
راه خدا دين خداست و راه شيطان راه نافرمانى و گناه است . و همان طور كه گفتيم صراط در اصل به معناى راه است . و صراط در روز قيامت همان راه به سوى بهشت و دوزخ است .
علامه مجلسى رحمه الله پس از نقل سخن بالا گويد : ضرورتى در تأويل باريك بودن صراط از مو و تيزتر از لبه شمشير بودن آن وجود ندارد ، و تأويل ظواهر بسيار بدون ضرورت جايز نيست ، و ما بسيارى از اخبار اين باب را در باب اين كه اميرمؤمنان عليه السلام قسمت كننده بهشت و دوزخ است خواهيم آورد . [2] 3 - علامه فيض كاشانى رحمه الله گويد : صراط راه به سوى معرفت خداى بزرگ است ، خداى سبحان مى فرمايد : وانك لتهدى الى صراط مستقيم . صراط الله الذى له ما في السماوات و ما في الارض . [3] ( و همانا تو به راهى راست ره مىنمايى ، راه خدايى كه آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است ملك او است ) . و از مباحث گذشته دانستى كه معرفت خداوند تدريجا به سبب علم و عمل و به حسب استكمالات عقلى با پيروى از سنتهاى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و راهيابى به هدايت او حاصل مى شود ، بنابر اين صراط بدين معنى عبارت است از علوم حقه و اعمال صالحه و خلاصه آنچه كه شرع انور شامل آن مى گردد ، و هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم اين آيه را خواند : ان هذا صراطى مستقيما فاتبعوه ولاتتبعوا السبل فتفرق بكم عن سبيله . ( و اين راه راست من است ، از آن پيروى كنيد و از راههاى

[1] - سوره فاتحه / 6 .
[2] - بحار الانوار 8 / 70 - 71 .
[3] - سوره شورى / 52 - 53 .

556