< فهرس الموضوعات > توجيه مطلب از ديدگاه شيخ مفيد و سيد مرتضى < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > گفتار برخى از علما در رد توجيه فوق < / فهرس الموضوعات > ومتى ما يشاء اخرج للناس * فتدمى وجوههم بالكلوم ( و محتضرين در هنگامى كه روح ميان زبان كوچك و حلقوم برسد او را مى بينند ، و هر گاه كه حضرتش خواهد بر مردم ( دشمن ) حاضر مى شود چيزى بيرون آورد گونه اى كه صورتشان با خوردن زخمها خون آلود گردد ) . [1] توجيه مطلب از ديدگاه شيخ مفيد و سيد مرتضى بنگر كه چگونه آن مرحوم رحمه الله مدعى اجماع و تواتر خبر در اين زمينه شده است . بنابر اين اصل مطلب از نظر عالمان شيعه و برخى اهل سنت قطعى است ، واحدى از اصحاب شيعه به تأويل و توجيه اين اخبار نپرداخته اند ، تنها شيخ مفيد رحمه الله بعد از عباراتى كه از ايشان نقل شده گويد : ( جز اين كه در اين باره گويم : معناى ديدن محتضر آن دو بزرگوار را همان آگاهى به ثمره ولايت يا ثمره شك و عداوت درباره آنان و كوتاهى كردن در اداى حقوق آنان است . . . ) .
سيد بزرگ علم الهدى رحمه الله نيز همين را گفته است ، وى گويد : ( معناى من يمت يرنى آن است كه در آن حال از ثمره ولايت يا انحراف از آن حضرت آگاه مى گردد . . . و از آن رو اين تأويل را برگزيديم كه امير مؤمنان عليه السلام جسم است ، پس چگونه هر محتضرى مى تواند او را مشاهده كند ؟ در صورتى كه جسم نمى تواند در يك حالت و آن واحد در جهات مختلفه بوده باشد . . . ) . [2] گفتار برخى از علما در رد توجيه فوق من درباره اين دو مرد بزرگ مورد اعتمادى كه افتخار طائفه اماميه بلكه همه مسلمانان در تمام اعصارند نمى توانم چيزى بگويم ، تنها اين را مى دانم كه اخبار

[1] - اوائل المقالات / 48 .
[2] - به نقل از الانوار النعمانية 4 / 210 .

513