2 - علامه طباطبائى رحمه الله گويد : اين معنى ( حضور ائمه عليهم السلام ) جدا به طرق بسيارى از ائمه اهل بيت عليهم السلام روايت شده است . [1] 3 - شيخ حر عاملى رحمه الله گويد : احاديث در اين موضوع ( حضور ائمه عليهم السلام ) بيش از حد شمار است و از حد تواتر گذشته و دلالت آن قطعى است . [2] 4 - علامه فيض كاشانى رحمه الله گويد : اين رؤيت در عالم برزخ است نه در عالم حس ، و اين حقيقت است كه مجازى در آن به كار نرفته ، و مى توان گفت ديدار معصومين عليهم السلام خاص كسى است كه در دنيا به خاطر محبت شديد به آنان يا به جهت دشمنى سرسخت با آنان پيوسته به ياد آنان بوده است . و مؤيد اين مطلب اين آيه است كه مى فرمايد : وان من اهل الكتاب الا ليؤمنن به قبل موته . [3] ( و هيچ يك از اهل كتاب نيست جز آن كه به او پيش از مرگش به او ايمان آورد ) . يعنى به حضرت مسيح - على نبينا و عليه السلام . [4] 5 - شيخ اقدم ، مفيد رحمه الله گويد : گفتار در ديدن محتضرين رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و امير مؤمنان عليه السلام را در وقت وفات : اين بابى است كه اهل امامت ( شيعيان ) بر آن اجماع دارند و روايات متواتر از امامان راستين عليهم السلام رسيده است ، و از امير مؤمنان عليه السلام نقل است كه در اشعارى معروف [5] به حارث همدانى فرمود : ( اى حارث همدانى هر كه بميرد مرا مى بيند . . . ) و نيز سيد اسماعيل بن محمد ( حميرى ) رحمه الله در اين باره گويد :
ويراه المحتضرون حين تكون * الروح بين اللهاة والحلقوم

[1] - تفسير الميزان 10 / 100 .
[2] - الفصول المهمة / 113 .
[3] - سوره نساء / 159 .
[4] - علم اليقين 2 / 856 .
[5] - در سابق گفتيم كه اين اشعار از سيد حميرى است و مضمون آن از على عليه السلام است .

512