( اين گفتار على عليه السلام به حارث عجيب است و چه عجايبى را حارث از حضرتش تحمل كرد ! : اى حارث همدانى هر كه بميرد از مؤمن و منافق مرا روياروى مى بيند ، ديدگان او مرا مى شناسد و من نيز او را به وصف و نام و عمل مى شناسم . و تو در نزد صراط مرا مى شناسى ، پس از هيچ لغزشى بيم مدار . تو را در حال تشنگى شربت سردى بنوشانم كه آن را در شيرينى عسل پندارى . من به آتش دوزخ هنگامى كه آن را براى عرضه بر دوزخيان باز مى دارند گويم : اين مرد را رها كن و به او نزديك مشو ، رهايش كن و به او نزديك مشو ، كه ريسمان او به ريسمان وصى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم متصل است ) .
از كتابهاى رجال و شرح حالها و احاديث گذشته بر مى آيد كه حارث اعور همدانى رضى الله عنه از دوستان خالص على عليه السلام بوده كه در راه ولايت محنتها و مصيبتها ديده و در راه سرور و مولاى خود از مردم رذل و كينه توز آزارها كشيده است تا آنجا كه با حال رنجورى عصا زنان و افتان و خيزان خدمت مولايش رسيده و از دردها و گرفتاريهايش شكايت نموده است . و چون على عليه السلام دوست خود را اندوهگين و غمزده ديد او را تسلى بخشيد و او را به ديدار و معرفت خود در چهار موقف خطرناك و هولناك قيامت ، يعنى هنگام مرگ و نزد صراط و حوض كوثر و هنگام مقاسمه ، بشارت داد .
بر همين اساس كه سخن حضرت بر چهار محور دور مى زند ما نيز اين بحث را در شرح سخن حضرتش در چهار فصل به پايان مى بريم :
1 - منزلت آن حضرت بر بالين محتضر 2 - منزلت حضرتش در صراط 3 - منزلت حضرتش در كنار حوض 4 - منزلت حضرتش هنگام مقاسمه .
در فصل اول بحثى استدلالى صورت مى گيرد كه حضور آن حضرت بر بالين محتضر به شخص شريف و عين وجود آن حضرت است و محتضر او را عيانا مشاهده مى كند ، و حضور پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و ساير امامان عليهم السلام نيز همين گونه است . و بر

496