انديشمندى ژرف انديش در سخنان او پيرامون زهد و موعظه و يادآورى و پند و اندرز بينديشد و فراموش كند كه آنها از دهان شخصى در آمده كه داراى مقام و منزلت و امر و نهى و فرمانروايى است ، شك نمى برد كه آنها سخن مردى است كه جز زهد و پارسايى بهره اى و جز سرگرمى به عبادت كارى ديگر ندارد . در كنج كلبه اى خزيده و سر در گريبان فرو برده ، يا به دامنه كوهى پناه گرفته و دست از همه كس شسته ، جز صداى ( ورد و دعاى ) خود نمى شنود و جز خود احدى را نمى بيند ، و هرگز باورش نمى آيد كه اين سخنان از دو لب كسى تراويده است كه غرق كارزار است ، تيغ از نيام كشيده و يلان را گردن مى زند و دلاوران را به خاك و خون مى كشد ، و با شمشير خون چكان باز مى گردد ، و با اين حال پارساى پارسايان و صالح صالحان است ، و اين از فضائل عجيب و ويژگيهاى لطيف او است كه صفات ضد اضداد را در خود گرد آورده و طبايع گوناگون را در سرشتش به هم پيوند داده است . . . [1] 13 - فخر رازى : هر كه على را پيشواى دينى خود قرار دهد حقا به دستاويز محكمى در دين و دنياى خود چنگ زده است . [2] 14 - و هم او گويد : به تواتر ثابت گشته است كه على بن ابى طالب عليه السلام ( بسم الله ) را بلند مى خواند . و هر كه در دين خود به على بن ابى طالب اقتدا كند حقا هدايت يافته است ، به دليل آن كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم فرمود : اللهم أدر الحق مع على حيث دار ( خداوندا ! حق را بر همان محورى بگردان كه على مى گردد ) . [3] 15 - ابن سينا گويد : على بن ابى طالب - صلوات الله عليه - كلام گويا و قلب فراگير الهى است ، نسبت او با ديگر ياران پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم نسبت معقول به محسوس بود ، و

[1] - مقدمه نهج البلاغة .
[2] - تفسير كبير 1 / 205 .
[3] - همان 1 / 207 .

138