و فرمود : كسى كه از گناه توبه كند ، مثل كسى است كه گناهى نكرده است و كسى كه به گناه ادامه مىدهد و استغفار مىكند ، مانند استهزاكنندهء ( خدا ) است . [1] امام صادق عليه السّلام فرمود : هر كس در هر روز هفتاد بار استغفار نمايد ، هفتصد گناه او بخشيده مىگردد . [2] از معناى آيهء شريفهء زير از امام سؤال شد :
* ( الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الإِثْمِ وَالْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ ) * : كسانى كه گناهان بزرگ و فواحش را مرتكب مىشوند ، جز گناهان كوچك . . .
فرمود : « فواحش » زنا و دزدى است و « لمم » [3] گناه كوچك است كه مؤمن گاهى مرتكب آن مىگردد و خود را از آن سرزنش مىكند و سپس استغفار مىنمايد .
سه گونگى گناه روايت شده كه روزى حضرت امير عليه السّلام بر فراز منبر مسجد كوفه پس از حمد و ثناى الهى فرمود : اى مردم ! گناهان سه قسمند ، سپس ساكت شد ، شخصى پرسيد : يا على عليه السّلام فرمودى گناهان سه قسمند و ساكت شدى ؟ فرمود :
آرى مىخواستم آن را توضيح دهم ولى چيزى به ذهنم رسيد ، كه فاصلهء بين كلام شد ، آرى گناه سه قسم است : گناهى كه آمرزيده مىگردد و گناهى كه آمرزيده نمىگردد ، و گناهى كه هم صاحبش بيم دارد و هم اميد ، عرض شد

[1] قال الباقر عليه السّلام : التّائب من الذنب كمن لا ذنب له و المقيم على الذنب و هو يستغفر كالمستهزئ .
[2] قال الصادق عليه السّلام : من استغفر في كلّ يوم سبعين مرّة غفر له سبعة مائة ذنب .
[3] علَّامه شعرانى : از اين حديث و ما بعدش معلوم مىشود كه لمم عدم اصرار و عدم تكرار گناه است نه صغيره و برخى گفته‌اند گناه صغيره نداريم ، ولى مشهور آن است كه گناهان صغايرى دارند .

471