باب سى و دوم خشوع و فروتنى در مقابل خدا خداوند در مدح و ستايش مؤمنان خاشع مىفرمايد :
* ( قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ ) * [1] : مؤمنان رستگار شدند ، آنها كه در نمازشان خشوع دارند .
خداوند در اين سوره ، حالات و ويژگيهاى مؤمنان را به طور كامل بيان فرموده است .
مؤلَّف گويد : خشوع ( و فروتنى ) يعنى : داشتن خوف هميشگى كه ملازم قلب باشد . به تعبيرى ديگر : هر گاه انسان به نماز بايستد و تمام فكر و دلش متوجّه ذات خداى يگانه باشد ، اين حالت را خشوع مىگويند .
در روايت آمده كه اگر دل انسان فروتن باشد ، شيطان به او نزديك نمىگردد . [2] از نشانه‌هاى اين خصلت ، چشم فرو بستن و قطع علاقه‌هاى دنيوى [3] است .
شخص خاشع كسى است كه : آتش شهوتش را خاموش گرداند و آرزوهاى

[1] مؤمنون / 2 - 3
[2] و روى انّه من خشع قلبه لم يقّربه الشّيطان .
[3] علَّامه شعرانى : جمع شأن : شئون جمع شأن و آن رگى است كه اشك از آن جارى مىگردد و كنايه از ريختن اشك است .

296