قامت و املاء و كثرت و امهال در معصيت و مخالفت ، و لو لا عموم رحمانيّت و تعميم آن رحمت هر آينه بايد بانواع امتياز و فارق ، ممتاز و مفترق بوده باشند سعيد و شقى و مسلم و كافر در دنيا مثل اخرت باشد ، وجوه امتياز و افتراق از حيث سقم و صحّت و بلاء و نعمت و رخا و شدّت و طول عمر و وسعت و حسن و قبح صورت اعتدال و اعوجاج قامت و ستر و فضيحت ، بلكه لو لا آن عموم و تعميم رحمانيّت و رحمت بايد تمام اشقياء در دنيا مثل آخرت مخاطب به خطاب افتضاح و فضيحت * ( وَامْتازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ ) * [1] جميعا مسوخات ، و مبتلا بانواع بليّات و معاقب به اشدّ عقوبات مظالم و اسوأ عواقب سوء جرائم ، مثل امم سالفه بلكه بدتر از امم سالفه بوده باشند ، زيرا چنانچه سعداء اين امّت اسعد السعداءاند هم چنين اشقياء اين امّت اشقى الاشقياءاند ، چون كه هر چه اسباب سعادت و شرافت بيشتر است و عقوبت و عاقبت شقاوت و شقى بدتر است چنانچه حق تعالى فرموده * ( يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ ) * [2] و معصوم فرموده : « المحسن منّا له كفلان من الثّواب و المسيء منا له ضعفان من العذاب » [3] .
و حال آن كه از عموم رحمانيّت و تعميم آن رحمت ، تمام اشقياء به شكل و صورت مسلمين بلكه صورت انبياء و مرسلين مساوى و يكسانند ، بلكه همين مقدار از تسويه دنيويّه فضلا از ساير انواع ديگرش كافى و وافى و مغنى است ،

[1] يس : 59 .
[2] الأحزاب : 30 .
[3] معاني الأخبار : 105 - 106 ح 1 و بحار الأنوار 43 : 230 ح 2 .

78