بر شمردن موارد مصرف آن ، از قبيل مصالح معاد و معاش مسلمين ، احداث راه ، كاروانسرا ، مساجد ، حمام ، مدرسه ، ايجاد صنايع مورد نياز ، ابزار و آلات جنگى و دفاعى و غيره ، اختيار مطلق مصرف آن را به همان ولى مسلمين يا حاكم مسلَّم العدالهء مجلس مىسپارد . از نظر مرحوم لارى بخشى در منابع تأمين بيت المال مسلمين عبارتند از :
1 - ارث بدون وارث كه متعلق به امام است ، 2 - نذورات ، 3 - اوقاف عامه بر وجوه برّ و احسان ، 4 - مطلق خيرات و مبرّات كه از جمله آنها سهم سبيل الله از سهام زكاة ، بلكه مطلق سهام زكاة است بنا بر اقوى ، 5 - خمس غنايم دار الحرب و آن چه به صورت غيله و حيله گرفته شود ، از جمله خمس اعيان سبعه ، بلكه مطلق خمس غنايم ، 6 - انفال مخصوص به امام ، نظير اراضى وا نهاده شده يا تسليم شده به مسلمين از روى رضا مانند بحرين ، فصل ششم رسالهء حاضر ، به بحث در باب كميّت و كيفيّت اخذ خراج مقاسمه شرعيه ، كه عبارت است از ماليات حسابيه موضوعه بر اراضى مفتوحة العنوة ، مىپردازد . وى اندازه و كميت دريافت آن را اگر چه منوط به نظر امام غايب و نايب عام آن حضرت مىداند ، ولى تأكيد مىكند كه اعدل در مذهب شيعه ، كه مذهب عدل و سداد است ، آن است كه اقتصار و اقتصاد را در دريافت خراج رعايت كنند و آن را بر مبناى گرفتن عشر حاصل و محصول اراضى قرار

243