الله و بغض فى الله .
نهم توحيد در مقام قضا و قدر است .
دهم توحيد در مقام توكَّل و رجاء و خوف است به اين معنى كه توكَّل بايد بسوى خدا باشد و منقطع باشد عبد از غير خدا و اميد او بفضل و رحمت او باشد و از غير خدا نترسد و بداند كه مبدأ و مرجع همه خداوند عالم است و اوست اله هر مألوهى و هيچ چيز در عالم واقع نمىشود مگر به مشيّت و اراده و قضا و قدر و اذن خداوند « ما شاء الله كان و ما لم يشأ لم يكن » و شريك از براى او در اين مراتب نيست و موت و حيات و نشر واقع نمىشود مگر به امر الهى « و لا حول و لا قوّة الا با لله العلى العظيم » .
يازدهم آن كه خداوند ، عالم يگانه است در لوازم وجوب وجود و احدى شريك و شبيه به او در آن نمىباشد و خدا منزّه است از لوازم امكان و ممكن بالذّات و واجب بالذّات به هيچ وجه من الوجوه مشاركتى و مشابهتى با هم ندارند * ( هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَه ) * [1] و بدان كه وحدت الهيّة از قبيل وحدت نوعيّه و جنسه و شخصيّه و عدديّه [2] نيست بلكه توحيد خدا به معنى نفى

[1] قصص 88 .
[2] اقسام وحدت 1 - وحدت نوعى : اين نوع وحدت بيشتر جنبه مفهومى دارد مثلا مىگوييم حسن - حسين - تقى - فاطمه - زينب - زهرا و . . انسانند . كه همه اينها در مفهوم انسان وحدت دارند . 2 - وحدت جنسى : اين نوع وحدت نيز مانند وحدت نوعى است تفاوت در گستردگى دامنه آن است بدين معنى كه وحدت جنسى گسترش زيادترى از وحدت نوعى دارد مثلا مىگوييم حسن - اسب - شتر - ماهى - مار حيوانند . كه همه در مفهوم حيوانيت وحدت دارند . 3 - وحدت شخصيّه : يعنى اين كه خداى تعالى شخص بالذّات منحصر به فرد در وجود است و تمام موجودات عالم ماده كه ممكن الوجودند همگى خيالات همان واجب مىباشند مانند آب دريا كه داراى موجهاى بزرگ و كوچك و بلند و پست و . . است . كه در واقع موجها خيال است و حقيقت همان آب درياست . 4 - وحدت عدديّه : وحدت عددى وحدتى است كه فرض تكرّر در آن ممكن باشد مثل اين كه بگوييم يك خودكار دو دفتر يا يك مداد ملاحظه مىشود كه هر چهار نوع وحدت در بارهء وجود الهى باطل و شرك است زيرا وحدات ياد شده مستلزم محدوديّت معلوليّت قلَّت و ساير لوازم ماهيّت است . به همين خاطر فلاسفه به وحدت بسيطه يا وحدت حقّه حقيقيّه قائلند كه هيچ گونه محدوديتى در آن متصوّر نيست به تعبير مؤلَّف معظَّم مىتوان گفت وحدت الهى وحدت مجهول الكنه است كه توضيح آن خواهد آمد . ( براى اطلاع كامل از اقسام وحدات مراجعه فرمائيد به رساله وحدت از ديدگاه حكيم و عارف حسن حسن زاده آملى ص 37 - 40 و سيرى در نهج البلاغه شهيد مطهرى ص 60 - 63 ) .

111