هشتم آن است كه خداوند عالم مريد [1] است يعنى آن چه را كه مىكند به اراده و قصد مىكند و دليل بر اين علاوه بر اتّفاق جميع انبياء اين است كه اراده كمال است و عدم آن نقص پس لازم است كه خداوند عالم مريد باشد . زيرا كه نقص بر خدا روا نيست و مخفى نماناد كه صفات ثبوتيّه منحصر در اين هشت چيز نيست بلكه بيشتر از آنهاست هم چنانكه از كتاب الله و اخبار ائمّه معصومين مستفاد مىشود كه اسماء الحسنى غير متناهى است عدّا و معنا ، لكن متعارف ما بين علما اختصاص به اين هشت چيز است و شايد كه اين از جهت

[1] مريد : اراده در مخلوقات حالتى است كه پس از تصوّر منافع يا مصالح براى فاعل حاصل مىشود . براى تحقّق اراده بايد فاعل بتواند ( الف ) فعل را تصوّر نمايد . ( ب ) منافع و مصالح آن را تصديق كند . ( ج ) شوق تحقّق در فاعل ايجاد شود . جدائى شوق از اراده احتمال دارد ولى انفكاك فعل از اراده ممكن نيست . معنى فوق الذّكر از اراده كه براى بشر قابل تصور مىباشد براى خداوند متصوّر نيست . به همين خاطر ضمن تقسيم اراده براى خدا ، به تعريف آن مىپردازند . بعضى اراده را بدو قسم اراده اجمالى و تفصيلى تقسيم مىكنند و مىگويند اراده اجمالى كه نظر به كلّ موجودات دارد و اراده تفصيلى به جزء جزء موجودات نظر دارد اراده در تقسيم اوّل از صفت ذات و در تقسيم دوّم از صفت فعل محسوب مىشود . به همين خاطر بعضى اراده الهى را به دو دسته اراده ذاتى و فعلى تقسيم كرده‌اند و در تعريف اراده ذاتى گويند « اراده ذاتى خداوند همان علم به نظام اصلح در جهان آفرينش و خير و صلاح بندگان در احكام و قوانين شرع است . » و اراده فعلى او عين ايجاد است و جزء صفات فعل محسوب كرده‌اند . مثلا اراده او بر خلقت آسمان و زمين و وجوب نماز و تحريم دروغ از نوع اراده فعلى است . اين كه در بعضى روايات است كه اراده خداوند به معنى ايجاد است ، نه انديشه مىكند و نه تصميم مىگيرد و نه فكر مىكند ، ناظر به اراده فعلى خداوند است . در بعضى از كتابها از اراده ذاتى به اراده تكوينى و از اراده فعلى به اراده تشريعى تعبير شده است . ( براى اطَّلاع بيشتر نگاه كنيد به پيام قرآن ناصر مكارم ج 4 ص 142 - 157 و الهيّات فاضل تونى ص 62 - 64 و علم كلام ج 1 سيّد احمد صفائى ص 8 - 239 .

105