كمال و خير نكته اى را كه بايد در اينجا خاطرنشان كنيم اين است كه منظور از ( كمال ) در اينجا ( صفت وجودى ملائم باذات فاعل ) است كه گاهى منشأ انجام كار اختيارى مى شود و گاهى در اثر آن به وجود مى آيد و كمالى كه در اثر انجام كار ارادى حاصل مى شود ، گاهى كمال نهايى فاعل و يا مقدمه اى براى رسيدن به آن است . و در اين صورت ، در اصطلاح فلاسفه ( خير حقيقى ) ناميده مى شود . و گاهى تنها با يكى از قوا و نيروهاى فاعل ، ملائمت دارد هر چند مزاحم با كمالات ديگر و كمال نهايى وى باشد و در مجموع ، به زيان فاعل تمام شود . و در اين صورت ، ( خير مظنون ) ناميده مى شود .
مثلا نتيجه طبيعى كه بر خوردن غذا مترتب مى شود ، كمالى است براى قوه نباتى كه مشترك بين انسان و حيوان و نبات است . و لذتى كه از آن حاصل مى گردد ، كمالى است براى قوه اى كه آن را درك مى كند و مشترك ميان حيوان و انسان است .
اما اگر غذا خوردن با نيت صحيح و به منظور كسب نيرو براى انجام وظايف الهى انجام گيرد ، موجب كمال انسانى هم مى شود . و در اين صورت ، وسيله اى براى كسب خير حقيقى هم خواهد بود .
ولى اگر صرفا براى التذاذ حيوانى باشد ، مخصوصا اگر از مأكولات و مشروبات حرام استفاده شود ، تنها موجب كمال براى بعضى از قواى شخصى مى شود و به كمال نهايى وى ، زيان مى زند . و در نتيجه ، كمال حقيقى انسان را به بار نمى آورد . و از اين روى ، ( خيرپندارى يا خيرمظنون ) ناميده مى شود .
ضمنا مناسبت واژه هاى ( اختيار و خير ) نيز روشن شد ، زيرا هر فاعل مختارى ، فقط كارهايى را انجام مى دهد كه مناسبت با كمال خودش داشته باشد ، و از جمله

63