حيوانى واقع شود ) . [1] مرحوم مطهرى در ادامه كلامش مى فرمايد : ( از مشخصات فعاليتهاى جمادى اين است كه همواره بر نهج واحد و محدود و يكنواخت است . هر جسم جامدى ، از كوچكترين ذره گرفته تا بزرگترين منظومه ها ، هر خاصيتى كه دارد آن را به نهج واحد و به طور يكنواخت انجام مى دهد . جسم جامد به خودى خود ، قدرت انحراف از مسيرى كه پيش گرفته است را ندارد مگر آنكه عوامل خارجى دخالت كنند و مسير آن را تغيير دهند ، يا آنكه آن عوامل خارجى در وضع داخلى آن جسم جامد ، تغييراتى ايجاد نمايد كه موجب اختلاف در اثر و خاصيت و طرز فعاليت آن جسم جامد گردد .
اما هنگامى كه فعاليتهاى نباتى را مطالعه مى كنيم ، اختلافاتى بين نوع فعاليتهاى نباتى و فعاليتهاى جمادى ملاحظه مى كنيم و از آن جمله اينكه : آن محدوديت و يكنواختى و بر نهج واحد بودن ، به آن صورت كه در جمادات مشهود است ، در نباتات نيست ، زيرا خاصيتى در نبات است كه در برخى موارد ، مى تواند مجراى عمل خود را به منظور حفظ بقاى خود ، تغيير دهد و حتى اگر عوامل محيط خارج ، نامساعد باشد ، تا حدى مى تواند در وضع تجهيزات ساختمان داخلى خود ، تغييرات متناسب با ادامه بقاء در آن محيط ايجاد نمايد .
گياهان داراى خاصيت و انطباق با محيط هستند و اين خاصيت ، مستلزم قدرت تغيير مسير و مجراى عمل است . ريشه گياه كه در زير زمين حركت مى كند ، همين كه به نزديك ديوارى برسد ، جهت سير خود را عوض مى كند و متوجه بالا مى شود و همينطور . . ) ( 1 ) پس معلوم مى شود كه آن يكنواختى و محدوديت عمل كه در جماد است ، در

[1] - اصول فلسفه ، ج 3 ، ص 466 ( چاپ دفتر انتشارات جامعه مدرسين ، سه جلد در يك جلد ) . ( 2 ) - اصول فلسفه و روش رئاليسم ، ج 2 ، ص 182 .

54