2 - تاريخچه بحث قضاء و قدر در ميان مسلمين مى دانيم كه بحثهاى كلاسيك آنچنان كه از تواريخ استفاده مى شود ، از نيمه اول قرن اول هجرى آغاز شد در ميان بحثهاى كلامى ، ظاهرا از همه قديمى تر مسألة قضاء و قدر و بحث جبر و اختيار است . طرح اين مسألة در ميان مسلمين آن هم در صدر اسلام ، يك امر طبيعى بود زيرا :
اولا : اين مسألة چون با سرنوشت انسانها مربوط است ، مورد علاقه هر انسانى است كه به بلوغ فكرى رسيده است ، شايد انسانى يافت نشود كه اندك مايه تفكر علمى و فلسفى در او باشد و اين مسألة برايش طرح نشده باشد ، چنان كه جامعه اى يافت نمى شود كه وارد مرحله اى از مراحل تفكر شده باشد و اين مسألة را براى خود طرح نكرده باشد . جامعه اسلامى هم كه به علل بسيارى زود و سريع وارد مرحله تفكر علمى شد ، خواه ناخواه در رديف اولين مسائلى كه برايش مطرح شد ، همين مسألة قضاء و قدر و جبر و اختيار بوده است .
ثانيا : در قرآن مجيد و كلمات رسول الله ( ص ) سخنان و مطالب زيادى در اين رابطه مطرح شده است كه محرك انديشه ها در اين مسألة اساسى است به طور مكرر و صريح ، در آيات و روايات ، مسألة سرنوشت و قضاء و قدر را تأييد كرده ،

25