و شايد تو مرا در نزد عقل خود با فردى بزرگوار و اهل طاعت برابر خوانى ، پس بر كلام من از نيام عقل خود ، شمشيرى را بيرون كشد و يا تيرى را از جعبه تير خود بيرون آورده و رها كند و تلاش او اين است كه آنچه را من بافته ام ( بازگو نمودم ) پنبه نمايد ( نابود نمايد ) و جدا كند آنچه را به هم پيوند داده ام . ولى اين را بدان كه هر كلامى را كلام و سخنى است بالاتر و هر گفتارى را گفتارى است برابر ، چه آنكه زبانهايى راست و گويا هستند كه آن زبانها را كلمات و سخنان زياد از ديگران ، ساكت و خاموش نمى كند مگر سخن راست و صدق ، و پاداش آنها در نهان داده مى شود .
پس مرا در اين محل و جايگاه قرار مده ( و مقابل آن عظيم الشأن از ديدگاه خود ) بعيد ندان كه من از آنها داناتر و توان مند تر باشم بر حسب خرد آنها ، و توانم از آنها بيشتر باشد براى رها كردن تيرها ، و از همه آنها نسبت به منطق و خرد و عقل آگاه تر باشم . در عرصه جدال و ستيز و آشكار بر خورد نمودن و لجاجت با آنها شايد زبانم جرى تر و با جرأت بيشترى باشد ، عقلم سنگين تر ، ( وزين تر ) و بيانم عالىتر باشد كه قريحه ام تشنگان را سيراب كند .
مطمئن باش كه تلاش كننده و اختلاف ايجاد كننده زيانكار است و هر اضطرابى و اشاره اى در اين زمينه ، اشتباه و خطا مى باشد ، زيرا حاكم براى حل اين اختلاف ، عقلى است غير از اين عقل و غير از اين راه موجود را بايد رفت ، و نورى است كه در غير از اين سامان مىتابد ، و راهنمايى غير از اين راهنما و سرا و جايگاهى غير اين زندان تنگ مى خواهد .
پس ( عقل ) يك عنوان مشتركى است بين آن عقل و عقل عاريه ، و هر كس نام عقل را به عاريت گرفت چنين نيست كه از اين فضل بهره بگيرد ، زيرا آن رشحه اى است از اين فضل ، گرچه هر كدام از آنها متصدى اين هست و منادى آن مى باشد و عقل را جلوه مى دهد .
و عقل عاريه با عقل واقعى در نام متحد هستند ، ولى عقل واقعى اگر به او

221