مى فرمايد : ( يريد الله بكم اليسر ولا يريد بكم العسر ) [1] ، زيرا خداى تعالى افاضه كننده خيرات و نازل كننده بركات است . پس خير مقصود بالذات و مقصود اساسى است و لكن شر ، مقصود بالعرض و به قصد دوم است و منظور از قصد هم در اين مورد آن قصد و اختيارى كه از موجبات كمال و مخصصات زمان مى باشد ، نيست ، زيرا اين نحو از قصد و اختيار در مورد خداى تعالى محال است به واسطه آنكه از پيش گفتيم كه فيضان خير از او بر سبيل لزوم است ولازمه اين لزوم ، آن است كه براى او مقابلى باشد كه آن اثر براى فيض حق است ، مثل آن از محسوسات مثل نور است براى آفتاب و يا سايه است براى انسان . ( آنكه از آفتاب افاضه مى شود نور است و لكن لازمه اين نور اثرى بنام سايه است ) .
موجود مطلق اوست و از اوست آنچه بدون واسطه پديد آمده كه عبارت باشد از ( عقل اول ) كه وجودش ابداعى است . پس از آن ( عقول فعاله و نفوس فلكيه ) است و اين سلوك عقلى كه از مبدأ اول شروع شده و به اين اثر يعنى معلول اول قصد اول اطلاق مى شود و وجه تسميه آن اين است كه ترتيب ضرورى بدون واسطه بين مبدء اول و معلول اول وجود دارد وكنم اين ترتيب عقلى در عبارت نمىگنجد . اين است آن خير محضى كه شائبه شر در آن متصور نيست و در لسان شرع به ( قضاء الهى ) تعبير شده است به جهت اينكه اين حكمى ثابت و مستمر و بر سنن واحد است و به همين ترتيب است آنچه از عقولى كه يكى پس از ديگرى بعد از عقل اول صادر مى گردد .
و لكن آنچه كه از منبع فيض و قبول امر دور است ، گرچه خير در او بواسطه دخولش در حيطه وجود غالب است و لكن آن خير غالب چون كه مبادى او زياد و اسبابش متباين گرديد از اين تباين و كثرت ، اندك شرى به صورت تصادف لازم

[1] - سوره بقره ، آيه 185 .

164