چنين سرنوشتى درباره او قطعيت پيدا نخواهد كرد و آنچه كه واقع مى شود و كمتر از صد سال است ، سرنوشت قطعى او خواهد بود وعمر صد ساله ، سرنوشت غير حتمى او خواهد بود .
استاد علامه طباطبائى - رضوان الله تعالى عليه - در تفسير الميزان ، سرنوشت حتمى و غير حتمى را - چنان كه توضيح داديم - تصوير مى كند و در اين مورد چنين مثال مى زند : آنچه در مورد سبب تام و ناقص گفتيم ، به عنوان مثال : در مورد روشنائى خورشيد چنين فرض كن ، ما مى دانيم بالأخره تا چند ساعت ديگر ، اين شب به پايان مى رسد و خورشيد عالم تاب ، طلوع مى كند و روى زمين را روشن مى نمايد ، اما ممكن است ابر يا ماه و يا مانعى ديگر ، ميان آن و زمين حائل گردد و نگذارد خورشيد ، نورش را بر زمين بتاباند و آن را روشن نمايد ، ولى اگر خورشيد از افق ، بالا آيد و هيچ يك از موانعى كه گفته شد ، وجود نداشته باشد ، در اين صورت ، خورشيد قطعا روى زمين خواهد تابيد و آن را روشن خواهد نمود .
بنابراين ، نسبت ميان طلوع خورشيد و روشن كردن روى زمين ، به منزله لوح محو و اثبات است كه ممكن است حاصل شود و ممكن است حاصل نشود ، ولى نسبت طلوع آن در وقت مخصوص به خود ، بدون آنكه هيچ يك از آن موانع مفروض ، وجود داشته باشد و روشن كردن روى زمين ، به منزله ام الكتاب است كه به نام ( لوح محفوظ ) ناميده مى شود .
روى اين حساب ، تركيب خاصى كه ساختمان وجودى اين انسان با مقتضيات محدودى كه در اركان وجودى آن است دارد ، اقتضا مى كند كه عمر طبيعى كه آن را در صد سال و يا صد و بيست سال ، محدود كرده اند ، داشته باشد . و اين همان چيزى است كه در ( لوح محو و اثبات ) نوشته شده است .
نهايت آنكه چون جميع اجزاء جهان ، ارتباط و تأثير خاصى در وجود آدمى دارد

107