معنى بر ارباب هوش روشن است ، و از اين معنى است كه كميت بن يزيد اسدى رضى الله عنه در يكى از هاشميات سبع در ذكر پيغمبر صلى الله عليه وآله مىگويد :
انقذ الله شلونا من شفا النار * به نعمة من المنعام لو فدى الحى ميتا قلت نفسى * وبني الفدا لتلك العظام وفيه نقد يعرفه من ذاق طعم الادب * ونسل اليه ولو من حدب بالجملة اين كلمه نقل شده بغلبه استعمال يا از شهرت ، بسر حد ظهور رسيده در مطلق تعظيم و تجليل كسى ، و او لازم معنى اول است ، و غالبا استعمال مىشود و مقصود جز جلالت و بزرگى مخاطب نيست ( مراجعه شود به صفحه 457 ) ، كه به عبارت واضحه تعارف و رسمى است ، مثل الفاظى كه در صدور مكاتيب و مبادى مراسلات در اين زمان مرسوم شده مىنويسند ، از قبيل فداك ما عداك ، و روحى فداك ، و غير اينها كه مقصود كاتب ابدا از آنها فداى واقعى نيست ، بلكه مراد رعايت عظمت و ملاحظه قدر مكتوب اليه است ، و از اين قبيل است عبارت زيارت اگر چه مخاطب كه امام است به اعتقاد ما حي است وسميع وبصير ، ولى فايده براى اين معنى ندارد ، چه صحت اين كلام مبنى بر حيوة صورية دنيويه است ، علاوه بر اينكه فداء در بسيارى از اوقات مرده است ، و كسى ابدا احتمال تفصيل در صحت اين خطاب نكرده ، و اين اشكال اگر چه به تنزيل و فرض رفع مىشود ، كه مراد چنان باشد كه تو چنانى كه اگر پدر و مادرم زنده بودند فداى تو مىكردم ، ولى در امثله مذكوره مطرد نيست ، و در كثيرى از مواضع استعمال اين عبارت جايز نيست ، چنانچه در خطاب اصحاب سيد الشهداء در روايت منقوله از حضرت باقر عليه السلام بابى انتم وامى وارد شده [1] .
و اگر احتمال بدهند كه آن در مقام تعليم بوده ، و لازم نيست خود آن جناب

[1] كامل الزيارات : 176 - 179 ، بحار الانوار : 101 / 292 ط تهران .

383