و لفظ اصلى عاشور است ، و او روز دهم از ماتشرى يهود است ، كه روزه او را فرض مىدانند ، وصوم كبور مىنامند ، و چون او را بر ماه‌هاى عربى تطبيق كرده اند روز دهم اول سال اعتبار شد ، كه دهم محرم الحرام باشد ، چنانچه او نيز در دهم اول ماه هاى يهود واقع شده .
و ظاهر جماعتى از لغويين اين است كه خود عربى است ، وقياس لغت وماده عشر شاهد او است ، واشتراك لغتين كثير الوجود است ، مثل صابون ، وتنور و كوزه ، و غير ذلك كه در " فقه اللغة " ثعالبى و ( مزهر اللغة ) سيوطى معدودى از اينها مذكور شده ، و مىتوان ادعا كرد كه اصل عدم تعريب است ، و اين از اصول عقلائيه است كه موصوف بر ثبوت حالت سابقه و راجع به استصحاب نيست و در مطاوى كلمات لغويين ونحويين به اين اصل اشاره شده .
وعلى الجمله ظاهر استعمال ، و اخبار صحيحه متواتره در قتل سيد الشهداء عليه السلام كه در دهم محرم بوده ، و استعمال متواتر قديم بر وجهى كه جاى شك نيست ، و احتمال خلاف ندارد ، و عبارات جماعتى از لغويين وفقهاء فريقين شاهد اين است كه عاشوراء دهم محرم است ، و تاسوعا نهم مىشود .
و آنچه در ( صحيح بخارى ) از ابن عباس نقل شده كه عاشوراء نهم است و تاسوعا هشتم [1] البته كذب و مفترى است ، و هم در صحاح خود ايشان شاهد

[1] ابن عباس ان رسول الله صلى الله عليه وآله قال : لئن عشت - قال روح لئن سلمت - الى قابل لاصومن التاسع يعنى عاشوراء ( مسند احمد بن حنبل ج 1 / 236 ) . أتيت ابن عباس وهو متوسد رداءه في المسجد الحرام فسألته عن صوم عاشوراء ، فقال : اذا رأيت هلال المحرم فأعد فاذا كان يوم التاسع فأصبح صائما ، فقلت : كذا كان محمد صلى الله عليه وآله يصوم ؟ فقال : كذلك محمد صلى الله عليه وآله يصوم ( سنن أبي داود 2 / باب صوم ص 327 رقم 2446 ) .

122