2 - مبدأ اذان رؤيا است .
در المبسوط سرخسى آمده است ( 1 ) : ابو حفص محمد بن على منكر بود كه مبدأ اذان رؤيا باشد و مىگفت :
شما يكى از معالم و نشانه هاى دين را هدف قرار داده ايد و مىگوييد با رؤيا ثابت شده است . هرگز ! و لكن پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) وقتى به مسجد الاقصى برده شد و پيامبران را گرد او جمع كردند فرشته اى اذان و اقامه گفت وپيامبر با آنان نماز گزارد . و گفته شده است : جبرئيل عليه الصلاة والسلام اذان را فرو آورد .
در عمدة القارى شرح صحيح بخارى ج 5 ص 107 مىگويد :
زمخشرى از بعضى نقل نموده است كه اذان به وحى بوده است ، نه رؤيا .
در البحر الرائق ج 1 ، ص 268 مىگويد :
وسببه ( اى الاذان ) الابتدائى اذان جبرئيل ( عليه السلام ) ليلة الاسراء واقامته حسين صلى النبى ( صلى الله عليه وآله و سلم ) اماما بالملائكة و ارواح الانبياء ثم رؤيا عبد الله بن زيد .
روايات متعدده اى كه بزرگان اهل سنت نقل نموده اند اين معنى را كه مبدأ اذان وحى بوده است نه رؤيا ، تأييد مىكند ، از آن جمله :
1 - عن ابن عمر قال :
لما أسرى بالنبي صلى الله عليه وآله و سلم أوحى الله إليه الاذان فنزل به فعلمه بلالا . ( 2 ) چنان كه ملاحظه مىكنيد اين روايت مبدأ اذان را وحى و در ليلة الاسراء مىداند و هيچ ربطى به قضيه رؤيا ندارد زيرا قضيه رؤيا را آنان كه نقل مىكنند مربوط به مدينه مىدانند و مدتها پس از هجرت و استحكام امر اسلام و تشريع نماز و روزه و زكات و اقامه حدود وخلاصه تحقق حلال و حرام ( 3 ) ; در حالى كه اسراء قبل از هجرت و از مسجد

1 - ج 1 ، ص 128 . 2 - فتح البارى ، ج 2 ، ص 100 ، ط 1410 ، دار الكتب العلمية . وقريب به همين را متقى هندى از طبرانى از ابن عمر نقل مىكند . كنزالعمال ، ج 8 ، ص 329 ، ش 23138 . 3 - سيره ابن هشام ، ج 2 ، ص 154 .

4