از تعصب مصون دارد كه بد راهى است و زشت همراهى ! چون در اين كتاب موسوم به نهج الحق و كشف الصدق نگريستم ، دريافتم كه صاحبش از راه حق خارج و در تكذيب اهل سنت مبالغه كرده است . تا آنجا كه گفته آنان همچون سوفسطاييان ، محسوسات و اوّليات را انكار كرده‌اند ! پس اقتداى به آنان روا نيست و در اين باره از علم اصول دين ، اصول فقه و احكام فقهى مطالبى آورده و پيشوايان چهار گانه را به دليل مخالفت با نصّ كتاب شديدا مورد انتقاد قرار داده ، در اين باره نهايت مبالغه را روا داشته است . من خبر ندارم كه دانشمندى از اهل سنّت در كتابى خاص ، سخنان و انتقادات او را رد كرده باشد . و اين شايد به دو جهت بوده است :
1 - بى اعتنايى به كلام او و امثال او . زيرا در بيشتر اين كتاب ، آثار مكابره و تعصّب آشكار است و هر آنچه به دستش آمده ، در قالب سخنان عوام حلَّه و بغداد با كلماتى ركيك و عرب گونه و ديگر كلمات زشت و بيگانه اى آورده كه از تراوشات ذهنى خود او است مثل لغات غير معمول در زبان عرب كه آن را جاهلان اهل سواد ( عراق ) به كار مىبرند و در لابه لاى كلام وى به طور كاملا آشكارى خواهيد ديد و بر اهل فطانت و زيركى پوشيده نيست .
2 - پيروى از اين كلام و تكرار و اشاعهء آن ، موجب گسترش دامنهء خلاف و مشهور شدن كلماتى است كه بايستى از آن اعراض شود و از سوى ديگر انگيزهء دينى براى ردّ آن وجود نداشته است . زيرا زمان از آفت بدعت در امان بوده و عادت بيشتر دانشمندان اين است كه در درياى تصنيف مگر به جهت ضرورتى دينى فرو نروند و جامهء قلمها را با مركَّب ، جز براى زدودن آلودگيهاى واقع بر گريبان زينتهاى اسلام ، رنگين نكنند .
چون بر مضامين كتاب اطلاع يافتم و دربارهء ظهور بدعت فرقهء اماميه كه در اين زمان آشكار گرديده است و بر شهرها مستولى شده‌اند تا آنجا كه قصد آن دارند كه آثار و كتب اهل سنّت را محو و تحريف و حتّى آتش زنند و نابود كنند ، با خود انديشيدم كه ممكن است بعدها پيشوايان ضلالت و گمراهى در جهت شهرت اين كتاب تلاش نمايند و آن را مستند مذهب فاسد خود سازند و به وسيلهء اين كتاب با قدح بر اهل سنّت به مقاصد شوم خود برسند و ايرادهايى را كه اين مرد در اين كتاب ، بر آراى پيشوايان اشعرى اهل سنت و جماعت وارد كرده و نظرات آنان را تضعيف نموده ، بر مردم آشكار سازند و بر تودهء مردم و جاهلان بقبولانند كه آنان همچون سوفسطاييان بوده ، اقتداى به آنان درست

87