كينهء على و دشنام و ناسزاگويى او ، به خودى خود نقص و عيب نيست ، اگر چه در روآيات مستفيض و يا متواتر آمده باشد كه : هر كس على راى دشنام دهد و او راى دشمن بدارد ، همانا كه رسول خدا راى ناسزا گفته و او راى دشمن داشته است . اين توجيه از نظر ابن حجر مخصوص كسانى است كه با على ( ع ) عداوت داشته باشند و به او ناسزا گويند اما كسانى كه خلفاى آنان راى ناسزا و دشنام داده‌اند نه تنها معذور نبوده ، بلكه او راى سزاوار هر گونه عيبى دانسته‌اند و از ابراز هر گونه لعنى نسبت به آنان مضايقه نكرده‌اند . آيا اين جز تعصب و هواى نفس است ؟ ! اى كاش مىدانستم : چگونه دشمن على ( ع ) منافق نيست با وجودى كه پيامبر ( ص ) از راههاى گوناگون به تعظيم و ستايش على ( ع ) پرداخته است ؟
بنابراين در حقيقت سبّ و بغض على ( ع ) جز استهزا نسبت به رسول خدا ( ص ) و ناديده گرفتن گفتار و كردار آن حضرت نيست ، آيا نفاق از اين بزرگتر ؟ ! غلات هم از دايرهء اين شمول خارجند همچون ساير عمومات كتاب و سنت كه با دليل تخصيص خورده است .
امّا اينكه گفت : در مورد انصار هم چنين وارد شده ، بايد گفت دروغى است كه ناصبيها براى ردّ فضيلت سيد مسلمانان و امام متقين ساخته‌اند . اگر هم بپذيريم كه اين روايت صحيح است ، معنايش - آنگونه كه از علماى خود نقل كرده - اين است كه بغض آنان به جهت يارى رساندن به پيامبر ( ص ) نشانهء نفاق است ، زيرا تعليق بر وصف مشعر به حيثيت است بر خلاف روايتى كه در فضيلت امير المؤمنين ( ع ) وارد شده است . زيرا در اين روايت چيزى جز آنچه كه بر مورد نظر بودن شخص حضرت دلالت دارد ، نيامده است تا اين توهم پيش آيد كه بغض به جهت يارى رساندن ، نشانهء نفاق است . از اين بيان معلوم شد كه قبول روايت ناصبى ، مطلقا جايز نيست . زيرا ناصبى ، منافق است و منافق از كافر كه كفر خود راى آشكار مىدارد بدتر است و همان طور كه در قرآن آمده ، جاى منافق در پايينترين مرتبهء جهنم است . از سوى ديگر صرف افادهء ظن در مورد خبر ناصبى - اگر ناصب موثّقى يافت شود - مفيد حجيت نيست . زيرا خداوند در قرآن پيروان ظن را مذمت كرده ، مىفرمايد : * ( « إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ » ، [1] و * ( « إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً » ) * [2] و نيز دليل خاصى در دست نداريم كه ظن حاصل از خبر منافق و كافر را از دايره آن خارج كند .
اما اينكه گفت : بيشتر كسانى كه ناصبى ناميده مىشوند ، به صدق لهجه و تمسك به

[1] انعام 6 / و يونس / 10 و نجم / 18 .
[2] نجم / 28 .

64