مىدهى ؟ گفت : آيا مردى را كه در يك روز دو هزار و پانصد نفر را كشت ناسزا نگويم ؟ ! ابن سعد گفت : ثقه است . حرب از پدرش نقل كرد كه مىگفت : صالح الحديث بود و او را به نيكويى ثنا گفت . در ( يب ) گفت : « همواره بر آنان ايراد مىگرفتم كه چرا غالبا ناصبى را ثقه مىدانند و شيعه را مطلقا مردود ، خصوصا در مورد على روايت شده كه جز مؤمن او را دوست ندارد و جز منافق او را دشمن ندارد ؟ بعدا بر من معلوم شد كه بغض و دشمنى در اينجا مقيد به سبب است و آن چيزى نيست جز يارى رساندن به پيامبر ( ص ) ! زيرا سرشت انسان اين است كه كينهء كسى را كه از وى بدى ديده و نيز محبت كسى را كه در حقش خوبى كرده ، به دل مىگيرد . اين حب و بغض معمولا به امور دنيايى مربوط است و روايت وارده در حق على عموميت ندارد . زيرا كسانى كه او را دوست داشته‌اند ، در موردش افراط كرده تا آنجا كه مدعى شده‌اند او پيامبر و يا حتى خدا است . از سوى ديگر مثل آنچه در حق على وارد شده ، در مورد انصار هم آمده است . علما پاسخ داده‌اند كه بغض آنان به جهت يارى رساندن به پيامبر ، علامت نفاق است و بر عكس محبت آنان به جهت يارى رساندن به پيامبر ، علامت ايمان ؛ در مورد على هم همين طور است . بيشتر كسانى كه ناصبى ناميده شده‌اند كه غالبا دروغ مىگويند و در روايت اخبار ، جانب تقوا و ورع را نگه نمىدارند . اصل در اين مورد آن است كه ناصبيان عقيده دارند كه على ، عثمان را كشت يا در قتل او شورشيان را يارى كرد . لذا به زعم آنان ، كينه با على ديانت است . و علاوه بر آن بعضى از ناصبيان كسانى هستند كه نزديكانشان در جنگهاى على كشته شدند . » اشكال وارد بر اين سخن آن است كه تقييد بغض على ( ع ) به جهت يارى رساندن به پيامبر ( ص ) اشتباه است . چون ايجاب مىكند كه كلام رسول خدا ( ص ) در اظهار فضل على ( ع ) لغو باشد . زيرا بر اين اساس هر فردى كه بغض كسى را به جهت يارى رساندن به پيامبر ( ص ) ، به دل گيرد منافق است بدون اينكه به على ( ع ) اختصاص داشته باشد . و چگونه تقييد به نصرت پيامبر ( ص ) با مباهات امير المؤمنين ( ع ) به اين فرمايشش كه به نقل از صحيح مسلم آورده مىشود ، قابل جمع است : « و الَّذى فلق الحبة و برء النسمة انه لعهد النبىّ الامىّ ( ص ) الىّ انه لا يحبّنى الا مؤمن و لا يبغضنى الا منافق . » زيرا اگر مقصود پيامبر ( ص ) همان باشد كه ابن حجر گمان برده ، ديگر معنى نداشت كه امام ( ع ) بدان افتخار كند . حاصل مقصود ابن حجر اين است كه در تبرئه اصحاب خود مىگويد : بغض و

63