عبد الله بن عقبه مصرى كه همان ابن لهيعه است ، از بعضى از خوارج كه توبه كرده‌اند ، حكايت كرده كه هر گاه به چيزى متمايل مىشدند ، آن را به صورت حديث نقل مىكردند . « اين كار با خروج آنان از دين كه پيامبر امين ( ص ) بر آن تأكيد فرموده مناسبت دارد . آيا از كسى كه خون و اموال مسلمانان را محترم نمىشمارد و احترام برادر پيامبر و جان او را مرعى نمىدارد اميد آن مىرود كه در گفتارش صادق و در نقلش موثق باشد ؟ ! در ( يب ) بيان شده است كه بعضى از آنان ، بخارى را بدين صورت معذور داشته‌اند كه وى پيش از آنكه عمران به مذهب خوارج در آيد از او روايت مىكرده است . اما وى پاسخ داده كه اين عذر محل نظر است . زيرا بخارى از طريق يحيى بن ابى كثير از وى روايت كرده است و يحيى در زمانى كه وى از ترس حجاج فرارى بود و حجاج در پى او مىگشت تا او را به دليل مذهبش بكشد ، از عمران حديث شنيده بود . داستان فرار وى مشهور است . سپس در ( يب ) مىگويد : ابو زكرياى موصلى از محمد بن بشر عبدى موصلى نقل مىكند كه گفت : عمران بن حطان پيش از مرگ از عقيدهء خوارج توبه كرد ، اين بهترين عذرى است كه در مورد نقل روايت وى توسط بخارى مىتوان آورد . اشكال وارد بر اين توجيه آن است كه اگر هم توبهء وى مسلَّم باشد ، باز از نقل روايت متأخر است و لذا در توجيه نقل آن توسط بخارى ، در زمانى كه بر مذهب فاسد خويش بوده ، سودى ندارد . به هر حال نقل روايت از عمران نادرست است . لذا توجيهى براى بخارى باقى نمىماند جز اينكه ، با اين كار خود ، خواسته او را گرامى بدارد و از او تشكر كند كه در مدح ابن ملجم ملعون سرود :
< شعر > يا ضربة من تقى ما اراد بها الا ليبلغ من ذى العرش رضوانا انى لا ذكر ، يوما فاحسبه او فى البرية عند الله ميزانا < / شعر > د ت - عمران بن خالد ، ابو خالد : ابن عدى و عقيلى گفتند : مجهول است .
ع - عمير بن هانى عنسى ( ابو وليد دمشقى دارابى ) : ( د ) گفت : قدرى مذهب است . ( ن ) :
عباس بن وليد بن صبيح گفت : به مروان بن محمد گفتم : نمىبينم كه سعيد بن عبد العزيز از عمير بن هانى روايت كرده باشد . گفت : براى سعيد از آتش مبغوضتر بود . گفتم : چرا ؟
گفت : مگر او نبود كه هنگام بيعت يزيد بن عبد الملك در بالاى منبر مىگفت : بشتابيد به سوى اين بيعت كه دو هجرت است : هجرتى به سوى خدا و رسول و هجرتى به سوى يزيد ! من مىگويم : در چنين ماجرايى اين بخارى و ديگران را پوششى نباشد ليكن اينان

59