بلكه حرمت در ساختن مجسمه انسان است ، گفته شده در انسان و ملائكه و حيواناتى كه پرستش شده‌اند ، حرام است . احتمال دارد كه اين كارهاى عايشه پيش از تحريم آن در اسلام باشد . زيرا تحريم تصاوير در سال فتح مكه - آنگونه كه در جاى خود ثابت شده - بود امّا عروسكهاى عايشه در اوايل هجرت . از همهء اينها گذشته ، تصاوير حرام ، چند شرط دارد كه در صورت وجود اين شرايط حرام مىشود . چه بسا كه هيچ كدام از اين شرايط در عروسكهاى عايشه نبوده است ! از آنجايى كه اين اخبار از نظر علما صحيح خوانده شده ، تأويل و جمع بين احاديث واجب است و اخبار صحاح سته ( كتب روايى اهل سنت ) مثل اخبار رافضيان نيست بلكه امت بر صحّت تمام آنها اجماع دارد .
من مىگويم :
چه استدلال شگفتى ! استدلال مىكند كه عايشه صغير بود و هنوز به سن تكليف نرسيده بود كه عروسك بازى مىكرد . نه ساله بود كه پيامبر ( ص ) با او ازدواج كرد . ازدواج پيامبر ( ص ) با عايشه كه به گمان آنها در نه سالگى بود ، مقتضى اينكه عروسك بازى عايشه در اوايل ازدواج باشد ، نيست ، بلكه اخبار اهل سنت دلالت دارد كه عايشه در اواخر عمر پيامبر ( ص ) عروسك بازى مىكرد . در كتاب المصابيح بغوى ، از حسان در باب « عشرة النساء » از كتاب « النكاح » ، به نقل از عايشه آورده كه گفت :
رسول خدا ( ص ) از غزوهء تبوك يا حنين برگشت . روى گهواره پرده اى بود . بادى وزيد و پرده كنار رفت . عروسكهاى عايشه كه در پشت پرده بود و با آن بازى مىكرد ، عيان گشت . ( پيامبر ) گفت : عايشه ! اين چيست ؟ عايشه گفت :
عروسكهايم . پيامبر ( ص ) در ميان آنها اسبى ديد كه دو بال از پارچه اى رنگارنگ داشت . گفت : اين كه در ميان آنها مىبينم ، چيست ؟ گفت : اسب . گفت : اين چيست كه بر او قرار دارد ؟ گفت : دو بال . گفت : اسب دو بال دارد . گفت : مگر نشنيده اى كه اسبهاى سليمان چند بال داشت . عايشه گويد : پيامبر چنان خنديد كه دندانهاى نواجذ او را ديدم .
اين روايت تصريح دارد كه عروسكهاى عايشه پس از غزوهء تبوك يا حنين بوده كه هر دو پس از فتح مكه به وقوع پيوسته است . از همين جريان ، ميزان صحت اين گفتهء خصم معلوم مىشود كه گفت : عروسكهاى عايشه در اوايل هجرت بود . اگر اين را هم

472