3 - روايات مستفيضى آمده كه چشمان پيامبر ( ص ) به خواب مىرفت ولى قلبش به خواب نمىرفت . تا جايى كه بخارى بابى در صحيح خود در كتاب « بدء الخلق » ، باز كرده ، در آن سه حديث آورده كه در يكى از آنها ، اين مطلب آمده كه : « و كذلك الانبياء تنام اعينهم و لا تنام قلوبهم » چگونه كسى كه قلبش در حالت خواب بيدار است ، در بيدارى از عبادت پروردگارش كه روح آن توجه به خداى متعال است ، غافل است ؟ ! 4 - وقوع سهو از پيامبران در عبادت با حكمت بعثت منافات دارد . حكمت بعثت ارشاد خلق است و نزديك ساختن آنان به چيزى كه نزد خداوند متعال محبوبتر است و براى مصلحت آنان مفيدتر . روشن است كه اقبال بر عبادت خداوند متعال محبوبترين چيزها نزد خداوند متعال و مفيدترين آنها براى مصلحت بندگان است .
سهو با اين اقبال منافات دارد . هنگامى كه پيامبر بر عبادت خداوند خود اقبال نداشته باشد و سهو از او صادر شود ، امّت به سهو سزاوارتر و به مسامحه در عبادت بر حقتر خواهد بود . اين بيشترين منافات را با منصب دعوت به سوى خداوند متعال و قرب به درگاه رب العالمين دارد .
احتمالى كه خصم در مورد ايجاد سهو داده است ، خلاف ظاهر روايات آنان است كه بعضى را مصنّف - ره - در اينجا آورده ، بعضى هم بيان نشده است و بلكه خلاف صريح بعضى از آنها است . در كنز العمال دو روايت از روايات بحث ما را آورده است كه رسول اكرم ( ص ) در آن دو فرموده است : « انما انا بشر انسى كما تنسون » ، يكى از سنن بيهقى ، سنن نسائى ، سنن ابى داود و سنن ابن ماجه و ديگرى از سنن ابن ماجه و مسند احمد [1] همچنين حديث ديگرى از سنن ابى داود در كنز العمال آورده كه پيامبر ( ص ) در آن فرموده : « ان نسانى شيئا من صلاتى فليسبح القوم و لتصفق النساء » [2] و ديگر رواياتى كه نقل كرده‌اند . پس چگونه با اين وضع ، خصم احتمال ايجاد سهو مىدهد ؟ گذشته از اين ، ايجاد سهو به چيزى كه ظاهر آن سهو است ، محال است . زيرا پيامبر ( ص ) را در معرض شموليت آيهء مباركه قرار مىدهد كه مىفرمايد : * ( « فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ » ) * [3] و نيز آن حضرت را در معرض ملامت و مذمت قرار مىدهد كه چيزى مىگويد كه خود انجام نمىدهد و مردم را به نيكى امر مىكند ولى خود آن را فراموش كرده است و نيز گفتار آن حضرت ( ع ) را در معرض تكذيب قرار مىدهد كه ادعا مىكند كه چشمانش مىخوابد ولى قلبش بيدار است . از سوى ديگر با

[1] . كنز العمال ، ج 4 ، ص 101 .
[2] . كنز العمال ، ج 4 ، ص 101 .
[3] . ماعون / 4 .

466