* ( « وَما قَدَرُوا الله حَقَّ قَدْرِه إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ الله عَلى بَشَرٍ مِنْ شَيْءٍ » ) * [1] ، شناخت پيامبران هم آنگونه كه بايد ، واجب است . و بايد آنچه را كه بر آنان جايز است و آنچه را كه جايز نيست ، شناخت و دانست . خداوند متعال فرموده است : * ( « إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ » ) * [2] خداوند كافران را به جهت مبالغه در تنزيه پيامبران از اوصاف انسانى چنين مورد سرزنش قرار داده * ( « وَقالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعامَ وَيَمْشِي فِي الأَسْواقِ » ) * [3] و * ( « سُبْحانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولًا . » ) * [4] من مىگويم :
به چند دليل ، شكى در عصمت پيامبران از سهو در عبادت نداريم :
1 - آيهء مباركهء * ( « فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ » ) * [5] ، خداوند سبحان سهو را صفت نقص و دخيل در استحقاق ويل قرار داده است بدون اينكه بين آنچه موجب ترك اصل نماز مىشود و آنچه موجب ترك اجزاى نماز است ، فرقى قرار داده باشد .
زيرا هر دو با هم ناشى از سهو در نماز است . پس چگونه پيامبر ( ص ) از كسانى است كه در نماز سهو مىكنند ؟ و بلكه اگر پيامبر ( ص ) در نماز سهو كند ، سزاوارترين مردم به ويل خواهد بود ، مگر اينكه اين آيه به سهو از اصل نماز اختصاص يابد ، ليكن آنان سهو پيامبر ( ص ) از اصل نماز را هم - چنانكه خواهيد ديد - روايت كرده‌اند .
2 - اگر پيامبر مرتكب سهو شود ، مشمول ملامت و سرزنش در آيات قرآن خواهد شد كه مىفرمايد : * ( « لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ » ) * [6] و * ( « أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ » ) * [7] ، و پيامبر ( ص ) است كه مىفرمايد : « ركعتان مقتصدتان خير من قيام ليلة و القلب ساه » ، « من توضأ فأسبغ الوضوء ثم قام يصلى صلاة يعلم ما يقول فيها حتى يفرغ من صلاته كان كهيئة يوم ولدته امه » ، « لا صلاة لمن لا يتخشع فى صلاته » ، « اذا صليت فصل صلاة مودع » [8] و « اياكم و ان يتلعب بكم الشيطان » [9] اين سخن را رسول خدا ( ص ) وقتى فرمود كه مردى به او عرض كرد : يا رسول خدا ! نماز به جاى آوردم امّا نمىدانم كه نماز شفع خواندم يا وتر . . . و ديگر رواياتى كه از آن حضرت ( ص ) نقل شده است . با اين حال چگونه ممكن است كه گروهى نماز جماعت را در حال سهو به جاى آوردند و از چهار ركعت آن ، دو ركعت كم كنند ؟ !

[1] . انعام / 91 .
[2] . فصّلت / 6 .
[3] . فرقان / 7 .
[4] . اسراء / 93 .
[5] . ماعون . 5 - 4 .
[6] . صفّ / 2 .
[7] . بقره / 44 .
[8] . ر . ك : كنز العمال ، ج 4 ، ص 230 و ص 112 به بعد .
[9] . مسند احمد ، ج 1 ، ص 63 .

465