تحقيق اين دلايل به هنگام ذكر آنها توسط مصنّف - ان شاء الله تعالى - خواهد آمد . خصم اقرار دارد كه غير از دليل دوّم ، ساير دلايل مقتضى عصمت پيامبران از تمام گناهان حتى گناهان صغيره است ليكن قصد مطابقت مذهب خود را داشته ، لذا وجود دليل ديگرى را بر عدم عصمت پيامبران از گناهان صغيره ، گمان كرده است . آن دليل ، چنانكه از كلمات وى استفاده مىشود ، چند امر است : اوّل - عفو از گناه صغيره در صورت اجتناب از گناهان كبيره . دوّم - پيامبران بشرند و بشر به مقتضاى طبع خود از گناهان خالى نيستند .
سوّم - گناهان صغيره با ملكهء عصمت مخالفت ندارد لذا به جهت ارتكاب گناهان صغيره مؤاخذه نمىشوند .
بر دو امر اوّل اين ايراد وارد است كه هيچ كدام مستلزم تخصيص دلايل موجبهء عصمت پيامبران از تمام گناهان نيست :
امر اوّل - زيرا عفو از صغيره ، آن را از گناه بودن خارج نمىكند و نهى از آن واجب است و پيروى از آن حرام . همچنين عفو از آن ، از دخول پيامبر در شموليت ملامت و مذمت مثل آيه * ( « لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ » ) * [1] جلوگيرى نمىكند .
امر دوّم - وضع آن از وضع اوّلى آشكارتر است . زيرا بشر بودن مستلزم وقوع در گناه نيست تا تخصيص ادلهء عصمت لازم آيد . در غير اين صورت ، عصمت پيامبران از گناهان كبيره هم ناتمام است . اما اينكه گفت : « در اين آيه ، همچنين اشاره اى است به اين مطلب كه از آنجا كه انسان از خاك آفريده شده و از آن به وجود آمده » اگر منظورش اين است كه آفرينش انسان از خاك ، علت تامهء در صدور گناه است ، اين باطل است . زيرا احدى به وجوب عدم عصمت حتى از گناهان صغيره عقيده ندارد . از اين گذشته ، لازم مىآيد كه بين گناهان كبيره و گناهان صغيره فرقى وجود نداشته باشد و اگر منظورش اين است كه آفرينش انسان از خاك مقتضى صدور گناه از اوست ، گوييم : اگر اشاره آيه را بپذيريم باز براى تخصيص ادلهء وجوب عصمت پيامبران از مطلق گناهان صلاحيت نخواهد داشت و گرنه عصمت آنان حتى از گناهان كبيره هم منتفى خواهد شد .
امر سوّم - فساد اين امر از دو امر ديگر ظاهرتر است . زيرا اگر دعوى عدم مخالفت گناه صغيره با ملكهء عصمت ناشى از جهت كوچكى گناه باشد ، اين امر دلالتى

[1] . صف / 2 .

459