پس از آن ، عمدى و سهوى و از هر گونه رذيلت و منقصت و هر آنچه كه دليل بر خسّت و پستى است ، منزه‌اند . تمام اهل سنت با اين عقيده مخالفت كرده ، ارتكاب معاصى را براى آنان جايز دانسته‌اند . حتى بعضى از آنان كفر پيامبران ( ع ) را پيش از نبوت و پس از آن جايز دانسته‌اند . سهو و اشتباه را بر آنان تجويز مىكنند و به رسول خدا ( ص ) نسبت سهو در قرآن داده‌اند ، چنانكه موجب كفر است . لذا گفته‌اند : روزى پيامبر نماز گزارد و در سورهء نجم به هنگام قرائت اين آيه : * ( « أَ فَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى وَمَناةَ الثَّالِثَةَ الأُخْرى » ) * [1] گفت : « تلك الغرانيق العلا منها شفاعة ترتجى » اين گفته ، اعترافى است از رسول اكرم ( ص ) كه از بتان انتظار و اميد شفاعت مىرود . پناه بر خدا از اين گفتارى كه به رسول خدا ( ص ) نسبت داده شده و موجب شرك به خداى متعال است . پس چه عذرى نزد رسول خدا ( ص ) دارند كه با گروه زيادى از نزديكان و خويشانش به جهت بت پرستى جنگيد و در راه خدا از ملامت هيچ ملامتگرى باك نداشت . چنين عقيده اى كه موجب كفر و شرك است به او نسبت داده مىشود و حال اينكه وى در مقام ارشاد و هدايت جهان است . آيا اين گفتار جز بليغترين انواع ضلالت ، چيزى هست ؟ چگونه با اين آيهء مباركه جمع مىشود كه مىفرمايد : * ( « لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى الله حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ » ) * [2] آيا بليغتر از اين حجت ، چيزى هست كه بنده به خدا بگويد : تو رسولى فرستادى كه به سوى شرك و كفر و تعظيم در مقابل بتان و پرستش آنها فرامىخواند ؟ ! بدون ترديد ، بر معتقدين به اين عقيده ، اين آيه مباركه صدق مىكند كه : * ( « وَما قَدَرُوا الله حَقَّ قَدْرِه » ، [3] .
فضل مىگويد :
تمامى اهل ملل و نحل اجماع دارند كه عصمت پيامبران از تعمّد كذب در آنچه كه معجزهء قطعى بر صدق آنان دلالت دارد ، واجب است . مثل دعوى رسالت در آنچه كه از خداوند متعال به خلايق ابلاغ مىكنند . زيرا اگر عقلا دروغگويى و افترا در اين مورد بر آنان جايز باشد ، به ابطال دلالت معجزه منجر خواهد شد و اين محال است . امّا در جواز صدور كذب از آنچه بيان شد ، بر سبيل سهو و نسيان ، اختلاف است . استاد ابو اسحاق ( اسفراينى ) و بسيارى از بزرگان پيشوايان ، به دليل دلالت معجزه بر صدق آنان در احكام ، آن را منع كرده‌اند . زيرا اگر خلاف آن در اين باره جايز باشد ، نقض دلالت معجزه خواهد بود و اين ممتنع است . اما ساير گناهان يا كفر است يا غير آن . اما كفر ؛ امت اجماع دارد كه

[1] . نجم / 20 .
[2] . نساء / 165 .
[3] . انعام / 91 - حج / 74 .

448