او نعمت نخواهد بود بلكه در صورتى بر او نعمت خواهد بود كه وى را در پيروى از آنها متمكن و سزاوار كسب ثواب در قبال عمل ميسور گرداند ، اگر چه بنده ، نعمت ثواب را با كفر اختيارى بر خود تباه كند . اين پاسخ خصم در نقض بر مصنّف - ره - است كه گفت :
« اگر خداوند كافر را در آتش داخل گرداند ، بر او نعمتى ندارد . » اما گفته اش در پاسخ به اين اشكال كه : « وارد كردن كافر در آتش بدين جهت است كه كفر را انتخاب و آن را بر ايمان ترجيح داده است . . . » ، مىتواند مصحح عقاب كافر باشد نه براى اثبات منعم بودن خداوند بر او ، چنانكه همين مسئله مورد بحث است . ما ثبوت آن را بر اساس مذهب خود بيان كرده‌ايم و پاسخ هم همان است . شايد از اين جهت خصم بدان پاسخ گفته كه به زعم خود بتواند پاسخ مثل آن را بدهد و بگويد : در مذهب ما هم چنين است و وارد كردن او در آتش به جهت مباشرت و كسب كفر و عمل بدان است . . . . گذشته از آنچه بيان كرديم و گفتيم كه چنين پاسخى نمىتواند پاسخ از اشكال عدم نعمت بر كافر باشد ، مىگوييم : همانگونه كه گذشت ، اين پاسخ فى نفسه نمىتواند صحيح باشد . زيرا كسب بنابر عقيدهء آنان ، چيزى نيست كه بنده در آن اثرى داشته باشد پس نمىتواند مصحح عقاب باشد .
اينكه گفت : اگر بر خداوند متعال واجب بود كه كافر را نعمت دهد ، بر او واجب مىبود كه او را در آتش داخل نكند ، مصنّف - ره - بيان داشت كه از دين محمد ( ص ) بالضروره دانسته مىشود كه بنده اى وجود ندارد مگر اينكه خداوند را بر او نعمتى است ، خواه كافر باشد و خواه مسلمان ، اين بيان مصنّف - ره - بر اصل وجوب انعام كافر دلالت ندارد تا چه رسد به اينكه بر خداوند واجب باشد كه كافر را محل هر نعمتى قرار دهد و او را در آتش داخل نكند .
مصنّف - طيّب الله ثراه - مىگويد :
17 - صحت وصف خداوند متعال به ظالم و جائر و مفسد . زيرا معناى ظالم جز فاعل ظلم و معناى جائر جز فاعل جور و معناى مفسد جز فاعل فساد نيست . لذا اثبات يكى بدون نفى ديگرى درست نيست . دليل ديگر اينكه چون خداوند عدل را انجام داده عادل ناميده شد ، همينطور اگر ظلم انجام دهد ، ظالم ناميده خواهد شد و لازم مىآيد كه بنده نه ظالم ناميده شود و نه سفيه . زيرا هيچيك از اين كارها از او سر نزده است .

372