نفى كارهاى قبيح از خود و اثبات آن در حقّ خداوندى كه منزه از هر عيب و نقصى است .
چه فايده اى دارد كه مىگوييد : ما معصيت را كسب مىكنيم و حال اينكه مىخواهيد بگوييد كه بالاضطرار محل هستيد و در نتيجه به گمان شما ، ارحم الراحمين معصيت را به همراه كسب آن در شما آفريده ، بدون اينكه جرمى داشته باشيد و بدين ترتيب او را ظالمترين ستمگران گردانيده‌ايد ؟ ! اين مراد شما از اين گفته است كه حق دارى هر گونه كه بخواهى در ما تصرّف كنى . امّا خداوند سبحان از اين تصرف پر از ظلم و جور منزّه است .
عذرى كه از زبان عوام خود بيان كرده كه پيامبر ( ص ) فرمود : عليكم بالسواد الاعظم ، عذر خنكى است . زيرا در پاسخ آنان گفته مىشود :
1 - چگونه دين خود را از اين حديث گرفتيد . زيرا اگر هم از نظر سند درست باشد و دلالت آن كامل ، تنها مفيد ظن است و حال اينكه شنيديد كه خداوند مىفرمايد : * ( « إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً » ) * [3] ، * ( « إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ » ) * [4] .
2 - چگونه به اين حديث عمل كرديد و گفتار خداوند متعال را ترك كرديد كه مىفرمايد : * ( « أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ » ) * [5] . اين آيه بر بازگشت تودهء مردم پس از رسول خدا ( ص ) دلالت دارد . از سوى ديگر شخص مورد اعتماد شما ، بخارى در صحيح خود در كتاب « الحوض » روايت كرده كه پيامبر ( ص ) فرموده است ، وقتى كه در حوض ، صحابه بر او وارد شوند بين او و صحابه جدايى مىافتد و به او گفته مىشود كه اينان پس از تو ارتداد پيش گرفتند و به اعقاب خود برگشتند و به قهقرا رفتند . و آنان را به آتش مىبرند و جز تعدادى اندك ، كسى از آتش رهايى نمىيابد . و نيز صاحبان صحاح و ديگران از پيامبر ( ص ) روايت كرده‌اند كه فرمود : در اين امت ، مسائلى خواهد بود كه در امت بنى اسرائيل رخ داد ، بدون كم و زياد ؛ اكثريت بنى اسرائيل مرتد شدند و با جانشين موسى ، برادرش هارون ، مخالفت كردند و چنانكه در آيات زيادى تصريح شده ، اكثر مردم در تمام زمانها در ضلالت و گمراهى بوده‌اند .
3 - چگونه فهميديد كه مراد حديث لزوم پيروى از سواد اعظم ( اكثر مردم ) حتى در

[3] . نجم / 28 .
[4] . انعام / 116 .
[5] . آل عمران / 144 .

356