چيزى كراهت دارد كه خداوند متعال اراده كرده است ! زيرا خداوند متعال از كافر ، كفر و از عاصى ، عصيان و از فاسق ، فسق و از فاجر ، فجور را اراده كرده است . در حالى كه پيامبر ( ص ) از همهء آنان خواهان طاعات است . بدين ترتيب بين مراد خداوند متعال و مراد پيامبر ( ص ) اختلاف قائل شده‌اند . خداوند از طاعت فاسق ، و از ايمان كافر كراهت دارد و حال اينكه پيامبر ( ص ) هر دو را از آن دو اراده كرده است . بر اين اساس بين كراهت خداوند و كراهت پيامبر ( ص ) هم اختلاف گذاشته‌اند . پناه بر خدا از مذهبى كه به اين عقيده منجر شود كه مراد پيامبر ( ص ) مخالف مراد خداوند متعال است و خداوند متعال ، طاعاتى را كه پيامبران او ، اراده كرده‌اند ، اراده نفرموده است بلكه معاصى و انواع فساد و فحشا را كه شياطين خواهان آن هستند ، اراده مىكند !
فضل مىگويد :
گاهى اوقات اراده گفته مىشود و مراد از آن رضايت و استحسان است و در مقابل آن كراهت و سخط قرار دارد . گاهى اوقات هم از آن ، صفت مرجحه و تقدير پيش از خلق اراده مىشود ؛ بدين معنى ، اراده در مقابل كراهت قرار ندارد . پس هر گاه منظور از اراده ، رضايت و استحسان باشد ، بدون شك ، مذهب اشاعره اين است كه هر آنچه مرضى خداوند متعال است ، مورد رضايت پيامبر ( ص ) است و هر آنچه كه خداوند از آن كراهت دارد ، نزد رسول خدا ( ص ) هم مكروه است . اينكه گفت : « عقيدهء اشاعره بر خلاف اين است . آنان مىگويند : پيامبر ( ص ) چيزى را اراده مىكند كه خداوند متعال از آن كراهت دارد ، و از چيزى كراهت دارد كه خداوند اراده كرده است . زيرا خداوند متعال از كافر ، كفر و از عاصى ، عصيان و . . . را اراده كرده است . در حالى كه پيامبر ( ص ) از همهء آنان خواهان طاعات است . » اگر منظورش از اراده و كراهت ، رضايت و سخط است ، بيان كرديم كه بين ارادهء خداوند و ارادهء رسول خدا ، هرگز مخالفتى واقع نشده است و اگر منظورش اين است كه خداوند كفر را بر كافر مقدّر كرده ولى پيامبر ( ص ) از او ، طاعت را اراده كرده است و منظور از اراده رضايت و استحسان مىباشد ، اين درست است ( ما بدان عقيده داريم . ) زيرا خداوند هم طاعت كافران را نيكو خوانده ، آن را اراده كرده است ، بدين معنى كه آن را تقدير نموده است . حاصل كلام اينكه وى بين دو معنى اراده خلط كرده و با اين حال به اشاعره اعتراض مىكند . وى در اين كتاب ، امثال اين اشتباه را بسيار مرتكب شده است امّا خداوند خود مىداند كه چه كسى مصلح است و چه كسى مفسد !

317