ديگر اگر بپذيريم كه تصديق نبوت ، فائده معجزه است ، باز فايده اى نخواهد داشت . زيرا همانطور كه مصنّف ( ره ) بيان كرد و گفت : خداوند معجزه را براى تصديق خلق مىكند ، كذب مدعى نبوت لازم مىآيد . به علاوه اين پذيرش ، تشويق به جهل را از اين حيث دفع نمىكند كه معجزه مىرساند كه خداوند آن را براى تصديق پيامبر آفريده است ، اگر چه از حيث اصل ادعاى پيامبرى - بر فرض اينكه پيامبر باشد - تشويق به جهل وجود نداشته باشد .
وى به ايراد مصنّف ( ره ) از مقدمه دوّم پاسخ نداده بلكه در اين باره به مطالبى كه پيشتر در مورد ادعاى عادت خداوند متعال آورد ، بسنده كرده است . همانطور كه ديديد اين ادعا بىمعنى است .
وى گفت : « . . . و اگر باطل است ، اشتباه آنان در عقيده اى است . . . » بايد بداند كه آنان ، اين مطلب را به مجرد اين اشتباه واجب ندانسته‌اند ، بلكه پس از آنكه با تصريح آيات قرآن ، سنّت آشكار و حكم ضرورى عقل بيان شده ، به جهت دشمنى با حق و جسارت بر خداوند متعال ، بر اين عقيدهء خويش اصرار ورزيده‌اند . و اگر تنزيه خداوند متعال از حاجت و نقص موجب اين عقيده - نفى غرض - شده ، پس نمىبايست اشاعره خداوند را در تمام آثار خود به ديگران و صفاتش - كه به زعم آنان زايد بر ذات خداست - محتاج و نيازمند مىگرداندند .
چگونه دفع غرض مىتواند تنزيه خدا از نقص باشد و حال اينكه اماميه براى آنان توضيح داده‌اند كه اثبات غرض هيچ ربطى به احتياج و نقص ندارد ، بلكه غرض كمال است براى تأثير ، و شاهد است بر كمال مؤثر ؟ خنده دار ، موعظه وى در اين باره و انكار مصنّف ( ره ) در ترجيح يهود و نصارا بر اشاعره است . در حالى كه خود وى چندى پيش ، در مورد مذهب عدليه ، بدتر از اين آورد و مذهب آنان را پستتر از مذهب مجوس خواند ! گمان وى در مورد اينكه تأخّر زمان ابو الحسن اشعرى و اشاعره از زمان امام صادق ( ع ) با اين مطلب منافات دارد كه آنان منظور امام بوده‌اند گمان باطلى است . زيرا آنجا كه براى پيامبر خدا ( ص ) جايز است كه آنان و يا معتزله را بنابر اختلافى كه بين خودشان وجود دارد ، اراده فرمايد و بگويد : « آنان قدريه مجوس امت اسلامند . » حتما براى امام صادق ( ع ) هم جايز خواهد بود كه آنان را اراده فرمايد . زيرا علم امام از علم جدّش رسول خدا ( ص ) است كه از دروازه شهر علم رسول خدا ( ص ) به او مىرسد و خود نيز يكى از جانشينان پاكيزه پيامبر ( ص ) است . از سوى ديگر احتمال مىرود كه امام

293