خداوند مرا تصديق مىكند و كارى انجام مىدهد كه هيچ يك از مردم بر انجام آن قادر نيست و اين كار به دنبال تكرار ادعاى رسالت ، از سوى خداوند تكرار شود ، هر عاقلى به صدق پيامبر يقين پيدا خواهد كرد . حال اگر خداوند آن كار را به جهت تصديق انجام ندهد ، مشوّق بر جهل خواهد بود ، در حالى كه چنين عملى قبيح است و از خداوند صادر نمىشود و مدعى نبوت هم كاذب خواهد بود . زيرا گفت : خداوند متعال معجزه را به دست من آفريده تا مرا تصديق كند . اگر از نظر آنان محال است كه خداوند از روى غرض كارى انجام دهد ، پس چگونه پيامبر چنين ادعايى مىكند ؟
مقدمهء دوّم نيز كه مىگويد : هر كس ، خدا او را تصديق كند ، صادق است ، از نظر آنان ممنوع است . زيرا خداوند تمامى ضلالتها ، شرور ، انواع فساد ، شرك و معاصى صادرهء از بنى آدم را خلق مىنمايد ، پس چگونه بر او ممتنع است كه دروغگو را تصديق كند ؟ ! بدين ترتيب مقدمهء دوّم هم باطل شد .
اين نص مذهب اشاعره و تصريح عقيدهء آنان است . پناه بر خدا از عقيده اى كه به ابطال نبوت پيامبران و تكذيب رسولان الهى منجر شده ، آنان را با مسيلمه كذّاب ، آن مدعى دروغين رسالت ، برابر مىداند ! پس سزاوار است كه عاقل منصف بدقّت بينديشد و از خداى خودش و عقاب دردناك او بترسد و به عقل خود چنين عرضه دارد كه آيا كفر ، به اين مرتبه از عقايد پست و اعتقادات فاسد رسيده است ؟ آيا اينان در عقايد خود معذورترند يا يهود و نصارا كه نبوت پيامبران پيشين را قبول دارند ، با اين حال تمام فرقه‌هاى اسلامى آنان را بدليل انكار پيامبرى محمد ( ص ) ، كافر خوانده‌اند . امّا از عقايد اشاعره ، انكار تمام پيامبران لازم مىآيد ؟ پس اينان از يهود و نصارا بدترند . از اين جهت امام صادق ( ع ) ، آنجا كه اشاعره ، نصارا و يهود را بر مىشمارد ، مىفرمايد : « اينان بدترين سه گروه هستند . » نبايد مقلَّد خود را معذور بداند . چرا كه فاسد بودن اين عقيده بر همگان معلوم است ، چنانكه اينان هم به فساد آن اقرار دارند .
فضل مىگويد :
ما حصل آنچه كه در اين استدلال آورده اين است كه اگر خداوند متعال معجزه را به غرض تصديق پيامبران نمىآفريد ، پيامبرى آنان براى مردم ثابت نمىشد . پس معلوم مىشود كه بعضى از افعال خداوند متعال ، معلل به اغراض است .
پاسخ وى اين است : اگر منظورش از غرض ، علت غايى باعث فاعل مختار بر انجام فعل اختيارى است ، بايد بداند كه آن را قبول نداريم . امّا اگر منظورش اين است كه

291