فضل مىگويد :
اشاعره عقيده دارند كه : خداوند متعال نه فعل قبيح انجام مىدهد و نه فعل واجب را ترك مىكند و اين از آن جهت است كه نه چيزى از خداوند قبيح است و نه چيزى بر او واجب . پس تصور نمىرود كه خدا فعل قبيح انجام دهد و يا واجبى را ترك كند و تمامى افعال خدا حكمت است و صواب . از سوى ديگر ، تمامى كارهاى زشت و قبيح از مباشرت بنده در كارها است و از اين عقيدهء ما در وجود ، مؤثرى جز خدا نيست ؛ لازم نمىآيد كه كارهاى زشت و قبيح از خدا صادر شود بلكه اين افعال از خود بنده و مباشرت وى و كسب او است . خداى متعال خالق افعال است و نسبت به او ، فعل قبيحى وجود ندارد بلكه قبح فعل از مباشرت بنده است . ما اين مطلب را در بحث آفرينش اعمال بيان خواهيم كرد . پس آنچه كه وى به اشاعره نسبت داده ، بهتان محض و ناشى از تعصب و غرض ورزى فاسد او است .
من مىگويم :
شگفت انگيزترين چيز و آشكارترين محال ، نفى صدور افعال قبيح از خداى سبحان و انتساب آن به بنده است . در حالى كه به زعم آنان خالق و فاعل اصلى افعال خدا است و بنده محل صرف بوده ، اصلا نه اثرى در افعال دارد و نه تصرفى . نمىدانم چگونه كسب افعال قبيح از بنده است در حالى كه كسب را به هر معنايى تفسير كنيم ، فعل خداوند متعال است ؟ ! و چگونه قبح اين افعال از مباشرت بنده است در حالى كه مباشرت ، اثر خداوند متعال است ؟ زيرا مؤثّرى در وجود ، جز خداوند نيست و هر اثر او حسن است ؟ ! آيا معقول است كه يك چيز از جهت حسن خود ، قبيح باشد ؟ ! زيرا هر جهتى براى قبيح فرض شود ، فعل خدا است و فعل خدا ، از آن جهت كه فعل خدا است ، حسن است .
ليكن اينان اساس كار خود را بر مكابره بنا كرده و حقايق را مشوّه جلوه داده‌اند . اشكالات وارد بر اين گفته اش را كه گفت : واجبى بر خدا نيست ؛ به زودى خواهيد ديد .
مصنّف - ضاعف الله اجره - مىگويد :
اماميه گفته‌اند : ما به قضاى الهى راضى هستيم ، هر چه كه باشد ، تلخ يا شيرين . زيرا خدا جز به حق قضاوت نمىكند . اشاعره گفته‌اند ما به تمام قضاى خدا ، راضى نيستيم .
زيرا به كفر ، كارهاى زشت ، معاصى ، ظلم و جميع انواع فساد ، قضاوت مىكند .
فضل مىگويد :
اشاعره مىگويند : ما به قضاى خدا هر چه كه باشد ، راضى هستيم . كفر ، كارهاى

224