شيخ سهروردى است ، بايد دانست كه اين نسبت باطل و افتراى محض است و حاشا كه آنان چنين اعتقادى داشته باشند بلكه همگى آنان در عقايد خود تصريح كرده‌اند كه اين اتحاد باطل است . زيرا با عقل و شرع منافات دارد و حال اينكه آنان اهل توحيد خالص هستند و حقيقت اسلام ، ناشى از گفته‌هاى آنان است ، و از اعمال و عقايدشان هويداست . آنانند اهل توحيد و تمجيد و در حقيقت آنانند فرقه ناجيه . در اصطلاحات آنان ، عبارتهايى است كه فهم ديگران از آن قاصر است . از جمله اصطلاحات آنان بقا و فنا است . منظورشان از فنا اين است كه بنده با كثرت رياضتها و اورادى كه از جانب حق رسيده ، تمامى صفات و هويت تعيّنىاش را محو حق كند و بقا عبارت است از تجلى ربوبيت بر بنده پس از سير و سلوك و طى مقامات كه از اين پس بنده براى پروردگارش باقى مىماند . اينها حالاتى است كه جز افراد اهل ، بدان اطلاع نمىيابند . هر كس كه چيزى از گفته‌هاى آنان را شنيده ولى مفهوم آن را درك نكرده ، سخنانشان را حمل بر اتحاد و حلول كرده است . از خدا مىخواهيم كه ما را از ناسزاگويى به اولياى خودش مصون دارد . در حديث صحيح قدسى آمده : « هر كس با يكى از اولياى من دشمنى كند ، به او اجازهء جنگ داده‌ام . » اما اينكه از آنان نقل كرده كه قائلند : خداوند متعال نفس وجود است ، بايد دانست كه اين مسئله ، مطلب دقيقى است كه اذهان افرادى مثل اين مرد به فهم آن نمىرسد .
خلاصهء آن اينكه آنان مىگويند : موجودى جز خدا نيست . مرادشان اين است كه وجود حقيقى از آن خداى متعال است زيرا وجود از ذات خداست نه از ديگرى . پس در حقيقت او موجود است و هر چه غير از او موجود است ، وجود آن ، از خدا است و آن چيز به خودى خود نه موجود است و نه معدوم . زيرا ممكن است و نسبت ممكن به وجود و عدم مساوى است . پس وجود آن ، از خداست بنابراين موجود به وجود ظلَّى است كه عبارت باشد از سايه وجود حقيقى پس موجود در حقيقت خداوند متعال است .
اين عين توحيد و كمال تفريد است . پس هر كس آنان را با فهم اين عقيده به كفر نسبت دهد ، خود او كافر است زيرا او مسلمانى را به جهت اسلامش تكفير كرده است .
من مىگويم :
شكى نيست كه گروهى از صوفيه به اتحاد خدا با غير عقيده دارند . همينكه خصم منكر صحت اين نسبت دادن مصنّف در صورت ارادهء محقّقان صوفيه گرديد و آن را در صورت ارادهء ديگران انكار ننمود ، گواه بر اين مطلب است . در مواقف گفته است :

163