< فهرس الموضوعات > مسئلهء دوّم نظر < / فهرس الموضوعات > مسئلهء دوّم نظر < فهرس الموضوعات > 1 - وجوب علم به نتيجه پس از دو مقدمه < / فهرس الموضوعات > 1 - وجوب علم به نتيجه پس از دو مقدمه مصنّف - قدّس الله نفسه - مىگويد :
نظر صحيح مستلزم علم است . ضرورت حكم مىكند كه هر كس بداند كه يك نصف دو و دو نصف چهار است ، مىداند كه يك نصف نصف چهار است . در اين حكم شكى وجود ندارد و تخلَّف آن از دو مقدمه پيشين ممكن نيست . همينطور از اين مقدمه به دست نمىآيد كه جهان حادث است و نفس ، جوهر و آنچه كه در اوّل حاصل آمده ، از اين دو اوليتر است . در اين مسئله اشاعره با تمامى عقلا مخالفت كرده‌اند . آنان حصول علم پس از اين حصول دو مقدمه را واجب نمىدانند بلكه حصول علم را به دنبال دو مقدمه اتّفاقى مىدانند كه ممكن است حاصل شود و يا نشود و بين حصول علم به اينكه يك نصف نصف چهار است به دنبال : يك نصف دو است و دو نصف چهار و بين حصول علم به اينكه جهان حادث است يا نفس ، جوهر است يا انسان حيوان است يا عدل نيكو است ، به دنبال : اين مطلب كه يك نصف دو است و دو نصف چهار ، فرقى قائل نشده‌اند . كدام عاقل است كه معتقد باشد از دو مقدمهء : يك نصف دو است و دو نصف چهار است ، برايش اين علم حاصل شود كه جهان حادث است و يا اينكه : هر كس بداند جهان متغير است و هر متغيّرى حادث است ، اين علم برايش حاصل شود كه : يك نصف نصف چهار است و اينكه زيد مىخورد ولى برايش علم به اينكه جهان حادث است ، بدست نمىآيد . آيا اين گفته جز سفسطه است ؟ !

139