يك از عقلا در حصول رؤيت به هنگام تحقق شرايط شك ندارد . اشاعره در اين باره با تمامى عقلا مخالفت كرده ، مرتكب سفسطه شده‌اند . آنان جايز دانسته‌اند كه در مقابل ما كوههاى مرتفعى قرار داشته باشد كه از زمين تا پهنهء آسمان در امتداد باشد و از تمامى جهات بر ما محيط و نزديك باشد و نيز شرق و غرب زمين پر از رنگهاى نورانى درخشان و تا بىنهايت روشن باشد و در هنگام ظهر خورشيد بر آن بتابد و ما نتوانيم تمام و يا اندكى از آنها را مشاهده كنيم و رؤيت نماييم . همين طور ممكن است در برابر ما صداهاى ترسناكى باشد كه در تمامى اطراف و اكناف زمين بپيچد به گونه اى كه هر كس آن را بشنود به لرزه افتد و از تمامى صداها شديدتر باشد ، اما با وجود سلامت حواس و بدون اينكه بين ما و آن صداها هيچ گونه حجاب و مانع و يا فاصله اى باشد و بلكه در نهايت نزديكى به ما است ، با تمام اين اوصاف آن را نشنويم و اصلا آن را حس نكنيم .
همينطور جايز است كه كسى آهن داغى را كه با آتش سرخ شده است ، در دست گيرد امّا حرارتش را حس نكند ، يا در تنورى پر از سرب مذاب يا روغن داغ بيفتد ولى روغن و سرب مذاب را نبيند و حرارتش را درك نكند و هنگام جدا شدن اعضا دردى در خود حس ننمايد . بدون شك اين مطلب عين سفسطه است و فساد آن مقتضاى بداهت و ضرورت است و هر كس در آن شك كند ، آشكارترين محسوسات را انكار كرده است .
فضل مىگويد :
از نظر مذهب اشاعره ، هر گاه شرايط رؤيت تحقق يافت ، رؤيت واجب نيست . معناى نفى وجوب آن است كه خداوند متعال با وجود تحقق شرايط قدرت دارد كه مانع ديد چشم شود ، هر چند عادت بر اين جارى شده كه در صورت تحقق امور مذكور رؤيت تحقق يابد و كسى كه آن را انكار كند و عقلا محال بداند امور خارق العاده و معجزات پيامبران را منكر شده است . جميع اصحاب مذاهب اشعرى ، معتزلى و اماميه بر روايت و نقل اين حديث اتفاق دارند كه وقتى پيامبر ( ص ) در شب هجرت از خانه اش خارج شد ، قريش خانه را محاصره كرده بودند و مىخواستند آن حضرت را بكشند . حضرت از كنار آنان گذشت و بر صورتشان خاك ريخت و سورهء يس را خواند و از خانه خارج شد و كسى او را نديد با اينكه همگى نشسته بودند و در خواب نيز نبودند . بنابراين كسى كه نمىپذيرد كه عدم حصول رؤيت با وجود شرايط جايز است ، بدين معنى كه خدا با قدرتش مانع ديد چشم شود ، بايد اين مطلب و امثال آن را انكار كند .
عده اى از اشاعره نيز وجوب رؤيت هنگام اجتماع شرايط را ردّ كرده‌اند به اين

107