دستيابى بر نسخهء مرحوم محدّث كه در حوزهء آگاهى علامهء قزوينى نبوده است ، مىتوانيم تاريخ تأليف آن را بطور قطع و يقين ميان سالهاى 510 تا 533 يا اندكى پس از آن محدود كنيم . بنابر اين تاريخ ، استبعاد مرحوم قزوينى و برخى ديگر از دانشمندان از اين كه چرا ابو الفتوح از تفسير كشّاف ( مؤلَّف به سال 528 ) نامى به ميان نياورده هم ديگر موردى نخواهد داشت ، زيرا فاصلهء زمانى پنج سال ميان 528 و 533 براى آن كه كتابى كه در مكّهء تأليف يافته در رى به دست ابو الفتوح برسد و مورد استفادهء وى قرار بگيرد ، به هيچ وجه كفايت نمىكند . تاريخ 533 براى پايان تفسير يا بخش نخستين آن با تاريخ 547 يعنى تاريخ اجازهء ابو الفتوح بر پشت نسخهء مورّخ 980 ، كه پيش از اين بدان اشاره كرديم ، تناقضى ندارد ، زيرا هيچ بعيد نيست كه وى چندين سال پس از پايان تفسير خود زنده بود و به كارهاى علمى ديگر اشتغال داشته است . هر چند خوانندهء نكته بين ممكن است بپرسد كه پس چرا ابو الفتوح در اين سالها به تأليف تفسيرى به زبان عربى كه در مقدّمهء همين كتاب ( ص 2 ) بدان وعده داده ، نپرداخته است ؟ شايد هم اين كار را كرده و كتاب او مثل صدها كتاب ديگر سر از حوادث ايّام بيرون نبرده و به دست ما نرسيده است ، و خدا بهتر داند ! دو سه دههء آغاز سدهء ششم هجرى را بايد « عصر تفسير نويسى » بناميم ، زيرا در اين دو سه دهه به فاصلهء كمتر از سى سال دست كم چهار تفسير بزرگ و پر آوازهء قرآن مجيد كه در همهء دوره‌ها تا روزگار ما اعتبار و جايگاه خاصى داشته‌اند ، تأليف شده است : از اين چهار تفسير دو تا به پارسى و دو تا به عربى است و از هر يك از آن دو - گانه ، يكى بر مشرب تشيع و ديگرى بر مذاق تسنّن . آن چهار تفسير به ترتيب قدمت عبارتند از : كشف الاسرار و عدّة الابرار ، به فارسى از ابو الفضل رشيد الدين ميبدى بر مشرب تسنّن كه تأليف آن بر اساس تفسير عرفانى خواجه عبد اللَّه انصارى ، در سال 520 ه صورت گرفته است .
ديگر ، تفسير روض الجنان و روح الجنان يعنى كتاب مورد بحث ، تأليف يافته ميان سالهاى 510 تا 533 يا چند سال بعد بر مشرب فقه شيعه .
سديگر ، الكشّاف عن حقايق التّنزيل معروف به تفسير كشّاف ، از علَّامه جار اللَّه

مقدمة 62